چکیده:
ظفرنامه نام کتابی در تاریخ تیمور و زندگی و فتوحات اوست. نخستین ظفرنامۀ تیموری را نظام الدین شامی در زمان خود او نوشت؛ اما بعدها، در زمان نوۀ تیمور، شرف الدین علی یزدی ظفرنامه ای دیگر بر مبنای آن و دیگر اسناد و روایات تاریخی پرداخت. کتاب اخیر از مؤثرترین تاریخ نامه های فارسی دوران اسلامی بوده است و نسخه های نفیسی از آن، چه در دورۀ تیموریان و چه پس از آن، در دورۀ صفویان، تهیه شد. در میان نسخه های مصور ظفرنامه، سه نسخه هست که با بررسی تصاویر آنها می توان گذر مکتب نگارگری شیراز را از دوران تیموری به صفوی در طی یک سده پی گرفت: یکی متعلق به سدۀ نهم/ پانزدهم و دو نسخۀ دیگر متعلق به سدۀ دهم/ شانزدهم. نسخۀ 839ق/1436م، که به ظفرنامۀ ابراهیم سلطان نیز شهرت دارد، به دستور او ساخته شد. این نسخه به سبب ویژگیهایش همواره مورد توجه هنرپژوهان بوده است. از جملۀ این ویژگیها داشتن 37 نگاره است که بیشتر آنها بزرگ و دوصفحه ای است. این نسخه با تصاویر متعدد، شیوه پردازی مکتب شیراز را تحت حمایت شاهزادگان تیموری به خوبی نشان می دهد. دو نسخۀ دیگر، یعنی ظفرنامۀ 939ق/1533م و 959ق/1552م نیز نمایانگر گذر این مکتب از تیموری به صفوی واثرپذیری این مکتب از شیوۀ پایتخت، یعنی تبریز، است.
خلاصه ماشینی:
"در میان نسخههای مصور ظفرنامه،سه نسخه هست که با بررسی تصاویر آنها میتوان گذر مکتب نگارگری شیراز را از دوران تیموری به صفوی در طی یک سده پی گرفت:یکی متعلق به سدهء نهم/پانزدهم و دو نسخهء دیگر متعلق به سدهء دهم/شانزدهم.
کاتبی که این قسمت را خطاطی کرده از خود به نام درویش محمد بن علی یاد میکند و گاه قلم (به تصویر صفحه مراجعه شود) ت 2(راست)آتش گرفتن دمشق در طی حملهء تیمور در پنجشنبه دوم شعبان 308 ق/ مارس 1041 م،ظفرنامهء 939 ق3351/ م، ب 853 پ ت 3(چپ)گذشتن سپاهیان تیمور از دجله برای فتح بغداد در شنبه 12 شوال 597 ق13/ اوت 3931 م،ظفرنامهء 939 ق3351/ م، ب 991 پ وی شبیه به همان قلم نسخی است که در نسخهء اصلی به کار رفته است.
هرچند که تعدادی از این خصوصیات شیوهپردازانه را،که ممیزهء سبک نقاشی شیراز در زمان ابراهیم سلطان است، همچون ابعاد پیکرهها،تمایل به سادهسازی عناصر تصویر و ترکیببندی،گونههای خاص شخصیتی،و گستردگی مضمون،میتوان در نقاشیهای سه نسخهء دیگر که با او مرتبط است93و نیز نقاشیهایی یافت که پس از مرگ وی در 838 ق5341/ م در شیراز ساختهشده است.
(راست)عبور تیمور از دجله به سوی بغداد،سوار بر کشتی خاصهء سلطان احمد جلایر که شمس نام داشت،در 12 شوال 597 ق13/ اوت 3931 م،ظفرنامهء 959 ق2551/ م، ب 802 پ ت 6(چپ)تیمور در حال شکار در نزدیکی بخارا در 197 ق/ 8931 م،ظفرنامهء 938 ق6341/ م، ب 691 ر بررسی مکتب شیراز در سدهء دهم/شانزدهم شد، شباهت آشکار نگارههای آن با نگارههای نسخهء ظفرنامهء 539 ق است که نام کمال الدین بهزاد را در انجامه دارد."