چکیده:
از سال ١٩٩١ که استقلال دوبارهی آذربایجان در باکو اعلام شد، تاکنون این جمهوری نوپا بین چهارده دولت جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی، تنشهای سیاسی و امنیتی بسیاری را در فضای درونی و بیرونی از سر گذرانده است. منطقهی قفقاز به دلیل موقعیت خود، که اروپا را به آسیا و خاورمیانه متصل می کند پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و خلاء قدرت در این منطقهی حساس ژئوپولیتیکی، اهمیت روز افزونی یافته است. از آنجا که آذربایجان بزرگترین کشور منطقهی قفقاز جنوبی را تشکیل می دهد و به منزلهی یک کشور کلیدی، نقش مهمی در معادلات سیاسی این منطقه ایفا می کند. بنابراین، این مقاله ضمن بررسی کدهای ژئوپولیتیکی این کشور، به موارد ژئوپولیتیکی و تاثیر گذار این کشور با ایران می پردازد.
خلاصه ماشینی:
"کدهای ژئوپولیتیک با کارکرد منفی تنگناهای جغرافیایی الف) یکپارچه نبودن سرزمین: ناپیوستگی سرزمینی به دلیل جدا افتادگی جمهوری خود مختار نخجوان آسیب پذیری جمهوری آذربایجان برای پاسداری از تمامیت ارضی و وحدت ملیاش را افزایش داده است، در عین حال، بین قسمت اصلی و هسته ی سرزمینی این دولت با جمهوری نخجوان را، خاک تهدیدگر فعالی به نام ارمنستان فاصله انداخته است.
مجموعه عواملی که در میزان قدرت این کشور نقش مثبت دارند (دارای کار کرد مثبت هستند) عبارتند از: موقعیت ارتباطی در حال حاضر دو مسیر اصلی برای ایجاد ارتباط در قفقاز مطرح می باشد: الف- مسیر شمال- جنوب با محوریت ایران و روسیه ب- مسیر غرب- شرق با محوریت آذربایجان و غرب.
چالش های امنیتـی که آذربایجان با آنهـــــا روبرو می باشد، عبارتند از تنگنا های جغرافیایی، اختلافات ارضی، مشکلات مربوط به نظام حقوقی دریای خزر، فضاهای جمعیتی مرکزگریز، گروهها و احزاب مخالف دولت، گروه های اسلام گرا و نیروهای خارجی، که در میان این عوامل آنچه بیشترین تاثیر را در ساختار این کشور داشته است اختلافات ارضی با ارمنستان بر سر قره باغ می باشد، تا جایی که ۲۰ درصد از خاک آذربایجان توسط ارامنه اشغال شده و این یعنی بزرگترین تهدید برای حاکمیت ملی یک کشور.
امروزه آذربایجان علایق و منافع خود را حول محورهای زیر قرار داده است: استفاده از منابع دریای خزر، عضویت در سازمانهای منطقهای، روابط حسنه با کشورهای حاشیه خزر، توسعه کریدور اوراسیا که آذربایجان بخشی از آن است، ایجاد صلح و تفاهم با ارامنه قره باغ، گسترش روابط با آمریکا و غرب، گسترش روابط حسنه با اسرائیل و ترکیه، استقلال کامل از قدرت های برتر بویژه روسیه و گسترش روابط با ایران."