چکیده:
معماری ایران از قدیمیترین دوران تاکنون همواره با تزیین همراه بوده است و تنها در زمانی کوتاه پس از ورود اسلام به ایران بناها ساده و بدون تزیین میباشند.از سدههای دوم و سوم هجری تزیینات گچی و آجری بتدریج رایج میشود که در عصر سلاجقه این شیوه به اوج خود میرسد.سلجوقیان در زمینهء آجرکاری به مهارت قابل ملاحظهای دست یافته و انواع مختلف آجر کاری را برای ساخت و تزیین بناها به کار میگرفتند تا اواخر دورهء سلجوقی بخشهای خارجی بنا،دارای تزیین رنگین نبوده،در حالی که داخل بناها به گچبری رنگین مزین بوده است.از اواخر این دوره شاهد حضور رنگ آبی در تزیینات خارجی بنا هستیم.این شیوه ترکیبی از کاشی ریز آبی و آجر میباشد که به کاشیکاری نگین1مشهو است.نگین کاری از اواخر قرن پنجم هجری شروع شده و در قرون ششم تا اواخر هشتم رایج بوده است.در حالیکه به تدریج علاوه بر رنگ آبی فیروزهای،از کاشیهای لاجوردی،سفید،سیاه و بعضا زرد و سبز نیز استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
"معماری ایران از قدیمیترین دوران تاکنون همواره با تزیین همراه بوده است و
این شیوه ترکیبی از کاشی ریز آبی و آجر میباشد که به
میباشد که احتمالا تزیینات آن در داخل بنا بوده است.
این بنا به شکل هشت ضلعی منظم میباشد که بر بام آن گنبد
شکل ا نمای آجری مقبرهء خواجه اتابک سلجوقی
ضلع غربی بنا جهت قبله یک مستطیل عمودی است.
با بافت توری از آجر و کاشی نگین پر شده است.
اطراف سنگ مرمر آجر و کاشی نگین با نقش گره کاری و
فرمهای آجری به صورت مقعر و محدب کنده کاری شده است و
شکل 3 تزیین بخش بالایی ضلع قبله قطعات آجر منقش مانند موزاییک یا به شیوه کاشی معرق هر
شکل 4-سنگ مرمر یکپارچه با خط کوفی و اسلیمیهای ساده5-ضلع شرقی مقابل قبله
ضلع شرقی که مقابل قبله قرار دارد تقریبا به شکل قرینهء قبله
ساخته شده و دارای فضای محرابی شکل مقعر است.
دیگری که در این ضلع دیده میشود بخش پایین دیوار است که
این ازارهء آجری دیده میشود(شکل 5).
شکل 6 تزیینات ضلع جنوبی بنا و در ورودی (به تصویر صفحه مراجعه شود)
شکل 7 آجر کاری ساده و حصیری سقف بنا8-تزیینات سقف بنا
سقف بنا و زیر گنبد دارای آجرکاری ساده و حصیری میباشد.
معماری و تزیینات این بنا-که شامل نگینکاری در بافت
شکل 9 آجر کاری توری در خارج بنا (به تصویر صفحه مراجعه شود) امید است مسؤولان فرهنگی و هنری کشور و بخصوص
شکل 51 آجرکاری مشبک با انواع چند ضلعیها و نقوش هندسی در تزیینات دیوارهای داخل و خارج بنا"