چکیده:
سید محمد بن فلاح بن هبة الله (د 870 ق) از شاگردان شیخ احمد بن فهد حلی (د841 ق) بود که نهضتی را در مناطق جنوب
شرقی عراق و خوزستان رهبری کرد، و حکومت مستقل شیعهمذهب مشعشعیان را تشکیل داد. در حوزه مطالعاتی که درباره
مشعشعیان صورت گرفته، دیدگاهها و اندیشههای سید محمد بن فلاح از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف این نوشتار بررسی
آموزه مهدویت در اندیشههای رهبر مشعشعیان است، موردی که چون و چراهای بسیاری را در میان نویسندگان منابع و پژوهشهای
نوین موجب شده است. برای رسیدن به این مهم، سرچشمه آگاهیها به دو حوزه تقسیم شدهاند: نخست، روایت منابع اصیل غیر
مشعشعی در خصوص دعوی مهدویت سید محمد بن فلاح طرح شده، سپس تنها اثر به جا مانده از او، یعنی کلام المهدی بررسی
شده است. فرض بنیادی این نوشتار، نشان دادن اختلاف روایت منابع غیر مشعشعی با کلام المهدی است، که در آن، سید محمد بن
فلاح از خود به عنوان نایب و حجاب امام غایب (ع) نام میبرد.
خلاصه ماشینی:
"کمال مطلوب در این مطالعه، فراهم آوردن گزارشی منسجم و بر خوردار از نظم و منطق درونی از مجموعه گفتارهای حجیم و پراکنده سید محمد بن فلاح است، که بتواند پاسخی بدین پرسش باشد که آیا او ادعای مهدویت کرده بود؟ و اگر علیرغم صراحت منابع غیر مشعشعی - که به آنها اشاره شد - وی چنین ادعایی نکرده باشد، آنگاه جایگاه و موقعیت او در آموزه مهدویت چگونه تبیین شدنی است؟ امام غایب (ع)، غیبت و ظهور سید محمد بن فلاح بر اساس متن کلام المهدی، سرسختانه به نگرشی شیعی از روند تاریخ اسلام باور داشت و واقعه سقیفه بنی ساعده و گزینش نخستین خلیفه را پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) آغاز انحرافی بزرگ و ستمی نابخشودنی میدانست که پیاپی بر سنگینی آن افزوده میشد.
در آن هنگام، خضر و عیسی (ع) همراه او هستند و به صورت اجتنابناپذیری همه مردم تسلیم او خواهند شد و این اجبار، فرصتی جهت «آزمایش» صالحان از ناصالحان باقی نمیگذارد و در این شرایط است که وجود نایب مهدی (ع) ضرورت پیدا میکند، شخصی که از توانایی مهدی (ع) برخوردار نیست و برای پیروزی نیاز به یاری دارد و در این صورت فرصت انتخاب برای مردم فراهم میشود که: یا از جمله پرهیزکاران حامی قائم مقام امام غایب (ع) یعنی سید محمد بن فلاح باشند و یا اینکه از گروه عصیانگران: «لم یجد فیالارض له مخالفا لقوة الشوکة المبهرة اذ کیف یکون الاختبار ..."