چکیده:
ایران در کمربند خشک عرض میانه قرار گرفته است.میانگین دمای ایران حدود 18 درجه سلسیوس است.دمای ایران در نیم سدهی گذشته روندهای مثبت و منفی داشته است.برای ارزیابی این روندها دادههای دمای ماهانهی ایران(دمای شبانه،روزانه و شبانروزی)از ژانویه 1951 تا دسامبر 2000 بررسی شد.به کمک این پایگاه داده نقشههای همدمای ماهانهی کشور با اندازهی یاخته151*15 کیلومتر و روش کریگینگ محاسبه شد.به این ترتیب هر نقشه شامل 7238 یاخته بر روی ایران است. برای تعیین روند دمای شبانه،روزانه و شبانروزی روی تکتک یاختههای نقشههای همدما برای هر ماه به طور جداگانه یک مدل رگرسیون به روش حد اقل مربعات پیاده شد. تحلیل روند دما نشان داد که در نیم سدهی گذشته دمای شبانه،روزانه،و شبانروزی ایران به ترتیب با آهنگ حدود سه،یک و دو درجه در هر صد سال افزایش داشته است.روندهای افزایش دما عمدتا در سرزمینهای گرم و کمارتفاع و روندهای کاهشی عمدتا در رشته کوهها دیده میشوند.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل روند دما نشان داد که در نیم سدهی گذشته دمای شبانه،روزانه،و شبانروزی ایران به ترتیب با آهنگ حدود سه،یک و دو درجه در هر صد سال افزایش داشته است.
این بررسی نشان میدهد که در تمام ایستگاهها دما روند افزایشی داشته و بیشترین افزایش در زمستان و در میانهی آلاسکا به میزان 2.
به این ترتیب برخلاف روشهای سنتی که برای محاسبه نقشهی همدما ابتدا میانگین بلندمدت دمای ایستگاههایی که دورهی آماری مشترکی داشتهاند مبنای ترسیم نقشه قرار میگیرد در روش نوین نخست برای هریک از تک اندازهگیریها یک نقشهی رقومی تهیه میشود و سپس برای به دست آوردن نقشهی میانگین دما این نقشههای رقومی را در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی باهم جمع و بر تعداد آنها تقسیم میکنیم.
بررسی دمای شبانهی ایران نشان میدهد که به طور متوسط در 64 درصد از مساحت کشور افزایش دمای شبانه در فاصله اطمینان 59 درصد تأیید میشود.
در ماه ژوئن وسعت مناطقی که دمای شبانهی آنها روند افزایشی داشته به بیشترین مقدار میرسد اما شدیدترین آهنگ افزایش دمای شبانه 5 درجه سلسیوس در هر صد سال بوده است(جدول 4 و نمودار 2).
در همین ماه شدیدترین آهنگ افزایش دمای روزانه نیز دیده میشود که حدود 4 درجه سیلسیوس در هر صد سال است(جدول 21 و نمودار 1).
در عینحال این افزایش همانند دمای شبانه عمدتا در مناطق غیر کوهستانی دیده میشود و روی کمربندهای کوهستانی کشور روند کاهش دما دیده میشود(نقشه 1 و 2).
در اینصورت به نظر میرسد در طی نیم سدهی گذشته دامنهی تغییرات دما در ایران بالاتر رفته و تباین حرارتی مناطق مختلف کشور نیز با افزایش همراه باشد."