چکیده:
پیامبر اسلامصلی الله علیه و آله و سلم کاری بس بزرگ کرد که دو نتیجه شگرف را در پی داشت.کار بزرگ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم تشکیل امت واحده اسلامی تحت پرچم توحید بود که«تعالی»و«پیشرفت»مسلمان را در پی داشت و مسلمانان قرنها،پرچمدار عزت و سیادت معنوی و علمی جهان گردیدند.اما از دو سه قرن پیش تمدن اسلامی رو به افول نهاد و تمدن غرب به تدریج شکل گرفت.این تمدن که بر پایه منافع مادی شکل گرفته بود جهان شرق و به خصوص شورهای اسلامی را مورد ظلم و تعدی قرار داد، ثروتهایشان را به یغما برد و ملتهایشان را اسیر و برده خود ساخت.اینک بیش از یک سده است که متفکرانی از جهان اسلام،مسلمانان را به بیداری و بازگشت به اسلام دعوت میکنند.از جمله این مصلحان،اقبال لاهوری است.این مقاله در صدد بررسی اندیشههای اقبال درباره وضعیت گذشته و حال مسلمانان و ضرورت احیای تفکر دینی و اتحاد مسلمانان با مرور بر کلیات اشعار فارسی وی میباشد.
خلاصه ماشینی:
"این همه در حالی بود که غرب از یک سو معادن و منابع ملتها را به غارت میبرد و از سوی دیگر با همان مواد و ثروت غارت کرده اجناس و محصولات خود را میساخت و سپس همانها را به خود آنها میفروخت: ای ز کار عصر حاضر بیخبر چرب دستیهای یورپ را نگر قالی از ابریشم تو ساختند باز او را پیش تو انداختند چشم تو از ظاهرش افسون خورد رنگ و آب او تو را از جا برد وای آن دریا که موجش کم تپید گوهر خود را از غواصان خرید (پیشین،ص 214) تنآسایی و سستی و رخوت از دیگر عوامل انحطاط ملتهای اسلامی رخنه سستی و رخوت و میل به تنآسایی و حب دنیا در میان مسلمانان است؛خصلتهایی که عزت و سربلندی را به یاد میدهد و ذلت و خواری را به ارمغان میآورد: تا مسلمان کرد با خود آنچه کرد گردش دوران بساطش درنورد مرد حق از غیر حق اندیشه کرد شیر مولا روبهی را پیشه کرد خالصه شمشیر و قرآن را ببرد اندر آن کشور مسلمانی بمرد (پیشین،ص 753).
نتیجه آن که:اگر مسلمانان به اسلام روی آورند و به حکم اسلام از تفرقه و جدایی بپرهیزند و بار دیگر به تشکیل امت واحدهء اسلامی بپردازند نهتنها از این ضعف و مظلومیت نجات خواهند یافت،بلکه دور نیست تعالی و پیشرفت گذشته خود را اینبار متناسب با عصر نوین به دست آورده و عزت و سیادت علمی و معنوی خود را زنده کنند: به منزل کوش مانند مه نو درین نیلی فضا هردم فزون شو مقام خویش اگر خواهی درین دیر به حق دل بند و راه مصطفی رو (پیشین،ص 454) منابع و مآخذ: 1-قرآن کریم 2-ابن سینا،الاشارات و التنبیهات با شرح خواجه نصیر الدین طوسی،دفتر نشر الکتاب،چاپ دوم،ج 3،بیتا."