چکیده:
سواحل جنوبی دریای خزر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص،تحت تأثیر عوامل مختلف جوی قرار می گیرد.نوسان اطلس شمالی (1NAO) یکی از پدیدههای موثر در تغییرپذیری اوضاع جوی نیمکره شمالی می باشد که سواحل جنوبی خزر را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.در این پژوهش در یک دوره 30ساله(2003- 1974)مقادیر بارش و دمای هوا در سواحل جنوبی دریای خزر با دورههای مثبت و منفی نمایه نوسان اطلس شمالی مورر آزمون همبستگی قرار گرفت و مشخص شد مرحله مثبت شاخص NAO با دورههای افزایش افزایش بارش و کاهش دما،و مرحله منفی شاخص مزبور با دورههای کاهش بارش و افزایش نسبی دما همزمان است.با توجه به اینکه نمایه NAO دارای روند کاهشی و منفی است لذا میزان بارش منطقه مورد مطالعه نیز در حال کاهش و متقابلا دما نیز در حال افزایش میباشد.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش در یک دوره 30ساله(2003- 1974)مقادیر بارش و دمای هوا در سواحل جنوبی دریای خزر با دورههای مثبت و منفی نمایه نوسان اطلس شمالی مورر آزمون همبستگی قرار گرفت و مشخص شد مرحله مثبت شاخص NAO با دورههای افزایش افزایش بارش و کاهش دما،و مرحله منفی شاخص مزبور با دورههای کاهش بارش و افزایش نسبی دما همزمان است.
(6)- hurrel (7)- Svethana (8)- Thejll (9)- Blocking systems (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2 جهت جریان و نحوهء استقرار پرفشار آزورز و کمفشار ایسلند طی فاز مثبت NAO (از موسسه جغرافیایی برنی،اینترنت) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 3 جهت جریان و نحوهء استقرار پرفشار آزورز و کمفشار ایسلند طی فاز منفی NAO (از موسسه جغرافیایی برنی،اینترنت) در این راستا تحقیقاتی در سراسر جهان و ایران انجام شده که در این قسمت به اختصار به واکاوی نتایج آنها پرداخته میشود: در ارزیابی میزان رطوبت جو در رابطه با NAO ،تغییرات بزرگ مقیاس همسانی از سال 1980 آشکار میشود که با شرایط خشکی اخیر بر روی جنوب اروپا و مدیترانه همراهی میکند،درحالیکه اروپای شمالی و قسمتهایی از اسکاندیناوی در کل شرایط مرطوبتر از نرمال را تجربه کردهاند(جیمز هورل،1995).
در شکل(9-الف)مربوط به نقشه سطح متوسط دریا در فوریه 1983؛کمفشار ایسلند ضعیفتر از متوسط درازمدت بوده ولی متقابلا"مرکز و زبانه کمفشار شمال اسکاندیناوی با 4 هکتوپاسکال کاهش فشار سبب گسترش زبانه کمفشاری نصف النهاری از شمال به سمت خزر و ایران شده است.
طی بررسی 178سالهء نمایه NAO مشخص است که این شاخص میتواند تغییرات مثبت یا منفی شدید را نشان دهد،بهطوریکه طی آن،محل استقرار و فشار مرکزی پرفشار آزورز و کمفشار ایسلند به شدت دچار تغییر و نوسان گردد.