چکیده:
در میان ائمهء دوازدهگانهء تشیع اثنی عشری،بدون شک امام صادق(ع)دارای جایگاه خاصی هستند و مرتبهء روحانی و علمی ایشان مورد قبول علمای شیعه و سنی و مشایخ صوفیه است.در بین علویان و بکتاشیان آناتولی،گذشته از جایگاه روحانی و علمی آن امام همام،شهرت امام صادق(ع)بیشتر به خاطر متنی است که در میان علویان و بکتاشیان،بدیشان منسوب میشود.این متن که فرمان(در ترکی (Buyruk) نامیده میشود،یکی از اصلیترین متونی است که به شرح باورها و آیینهای علویان و بکتاشیان میپردازد. انتساب این متن به امام جعفر صادق(ع)و جایگاه محوری آن در باورهای علویان میتواند دلیلی اساسی بر پیوستگی اعتقادی جامعهء علویان آناتولی با تشیع اثنی عشری باشد.هدف از این مقاله بیان این جایگاه و معرفی کلیاتی از این «فرمان»است.
خلاصه ماشینی:
"نگاهی به فرمان منسوب به امام جعفر صادق دکتر شهاب ولیچکیده در میان ائمهء دوازدهگانهء تشیع اثنی عشری،بدون شک امام صادق(ع)دارای جایگاه خاصی هستند و مرتبهء روحانی و علمی ایشان مورد قبول علمای شیعه و سنی و مشایخ صوفیه است.
انتساب این متن به امام جعفر صادق(ع)و جایگاه محوری آن در باورهای علویان میتواند دلیلی اساسی بر پیوستگی اعتقادی جامعهء علویان آناتولی با تشیع اثنی عشری باشد.
به رغم انکار رابطهء بین ائمهء اثنی عشر علیهم السلام و صوفیان از طرف گروهی صاحبنظران،امام صادق(ع)مقام خاصی در میان سلاسل صوفیه دارند و برای مثال، چنانکه پل نویا مینویسد:«تفسیر عرفانی قرآن،که صوفیان سنی به امام جعفر صادق(ع) نسبت میدهند،در میان این طایفه جایگاه والایی دارد.
سوزکورت از گولپینارلی نقل میکند که نام اصلی این متن که امروز به عنوان (Buyruk)درمیان علویان و بکتاشیان موجود است،مناقب اسرار بهجة الابرار بوده و توسط شخصی به نام بساطی تألیف شده است.
برغم اینکه نام Buyruk از طرف محققی چون گولپینارلی درمیان آثار امام صادق(ع) ذکر نشده است،لیکن این نکته نیز آشکار است که درمیان علویان و بکتاشیان،این متن به عنوان مهمترین اثر امام(ع)کارکرد دارد.
این مفهوم همراه با خواص ذکر حق جایگاه ذاکر نزد حضرت حق و اجرای که از طرف خداوند برای ذاکر اختصاص یافته، با تأویل و علم حروف در متن توضیح داده شده است.
نتیجه نگاهی گذرا به متن این فرمان و مفاهیم و اصطلاحات و شیوهء بیان آن کافی است که خواننده واهی بودن انتساب آن را به امام جعفر صادق(ع)دریابد.
نکتهء دوم اینکه انتساب این متن به امام جعفر صادق(ع)خود بیانگر پیوستگی عقاید علویان و بکتاشیان است به تشیع اثنی عشری."