چکیده:
زبانشناسی جنسیت یکی از شاخههای مورد توجه در حوزه جامعهشناسی زبان است که به مطالعه تأثیر متغیر جنسیت بر ایجاد گوناگونیهای زبانی میپردازد.از آنجا که بیشتر مفاهیم اجتماعی-فرهنگی و از جمله مفهوم جنسیت،مفاهیمی چند بعدی هستند،برداشتهای تک بعدی و مطلق از این مفاهیم منجر به نوعی سطحینگری به ویژه در حوزههای پژوهشی میشود.هدف این مقاله در درجه اول معرفی لایههای مختلف زبانشناسی جنسیت و به بیان دیگر جنبههای مختلف مسائل زبان و جنسیت است.سپس با تمهید این پایگاه نظری میکوشیم که وضعیت این رشته مطالعاتی نوپا را در پژوهشهای ایرانیان روشن نماییم.اما این حوزه مطالعاتی نقیصههای متعددی دارد که از جمله آنها محدودنگری غیرروششناختی،نادیده انگاشتن نظریههای جنسیتی مطرح،در نظر گرفتن«بافت»به عنوان چند متغیر اجتماعی مجزا از هم و نه به عنوان شبکهای از رابطهها،در نظر گرفتن رفتار زبانی مردانه به عنوان هنجار میباشد.
خلاصه ماشینی:
"مدرسی به الگوهای زبانی ویژه دو جنس نیز اشاره میکند و معتقد است که در صورتی که زنان و مردان هر جامعه از این الگوها پیروی نکنند،پایگاه اجتماعی ویژه خود را از دست خواهند داد و با لااقل مورد تمسخر قرار خواهند گرفت.
تاثیر جنسیت در نگرشهای زبانی(نسبت به کاربرد یک گونه خاص مثلا گونه معیار)(صفایی اصل، 3831؛انصاری،6831)و نیز بر استفاده از برخی پدیدههای زبانی ناشی از برخوردهای زبانی(مانند رمزگردانی،قرضگیری و یادگیری زبان)(رضا پور،6831؛رحمتیان و اطرشی، 6831)دسته دیگری از موضوعات مورد توجه در این حوزه است.
5)جمعبندی مهمترین نقیصههای موجود در پژوهشهای زبانشناسی جنسیت به طور کلی و در زبان فارسی و فارسیزبانان عبارتند از: الف)مفهوم جنسیت به طور دقیق تعریف نشده است و شاید به همین دلیل پژوهشهای موجود معمولا از منظری بسیار محدود به موضوع نگریسته و مثلا فقط به ارتباط واحدهای واجی(یا به طور کلی متغیرهای زبانی)و جنس شرکتکنندگان در گفتمان محدود میشوند.
ز)علاوه بر اینکه بیشتر مطالعات این حوزه فقط در مورد یک زبان یعنی انگلیسی انجام شدهاند،مطالعات زبانشناسی جنسیت در سایر زبانها و از جمله زبان فارسی نیز با الگوبرداری صرف و بدون هرگونه بومیسازی با بافت فرهنگی مرتبط انجام شده است.
پژوهشهایی که تاکنون در ارتباط با زبانشناسی جنسیت و زبان فارسی انجام شده است،بیشتر در حوزه کاربردهای زبانی مختلف جنسیتها بوده است،بااینحال در بیشتر این آثار تحلیلهای جامعهشناختی و بافتی انجام نشده است و محققان کار را به گزارش آمار و ارقام ختم نمودهاند."