چکیده:
در حقوق کامن لو احترام به قراردادهایی که افراد به اختیار با یکدیگر منعقد مینمایند یک اصل پذیرفته تلقی میگردد.با این وجود،قراردادهای منعقده ممکن است حاوی شروط غیرمنصفانه و گزافی باشد که حکم به اجرای آن شروط بر خلاف وجدان تلقی گردد.به طور کلی«نظریه شروط غیرمنصفانه و خلاف وجدان»در کامن لو مورد شناسایی قرار گرفته و بر اساس آن برخی از قراردادهای خصوصی مورد تعدیل یا ابطال قرار گرفته است هر چند که عمومیت این نظریه در کشورهای متعلق به سیستم کامن لو متفاوت میباشد. این مقاله تلاش دارد تا این نظریه را از دیدگاه حقوق کامن لو مورد بررسی قرار داده و مشخص نماید که حقوق کامن لو در کشورهای انگلستان،آمریکا و استرالیا تا چه حدی به این نظریه جنبه عمومیت بخشیدهاند و نقش دادگاهها و قانون گذار در این خصوص چه بوده است.
خلاصه ماشینی:
"در این خصوص یکی از قضات( Brennan J )دادگاه عالی استرالیا متذکر شد که مطابق با مقررات انصاف،چنانچه کسی از طریق رفتار غیرمنصفانه و خلاف وجدان هدیهای دریافت نماید با تحقق شرایط زیر دادگاه میتواند در آن دخالت کند و آن هدیه را کنار گذارد: -رابطه بین طرفین به شکلی بوده باشد که هدیه دهنده نسبت به گیرنده هدیه در یک وضعیت کاملا آسیبپذیر و نامساعد قرار داشته باشد؛ -متهم نسبت به این وضعیت آگاهی داشته و از آن سوء استفاده کرده باشد؛ -هدیه دهنده در زمان اعطای هدیه قادر نباشد در جهت منافع خود تصمیم صحیح بگیرد.
دادگاه مجاز شده تا معیارهای زیر را در تشخیص چنین رفتارهایی مدنظر قرار دهد: -قدرت معاملی نسبی شرکت تجاری در مقابل شرکت مصرفکنند؛ -اینکه آیا در نتیجه چنین رفتارهایی از شرکت مصرفکننده خواسته شده که شرایطی را تأمین نماید که به طور متعارف جهت حمایت از منافع مشروع شرکت تجاری ضرورتی نداشته است؛ -اینکه آیا شرکت مصرفکننده میتوانسته مفاد اسناد مربوط به عرضه کالا و خدمات را درک کند؛ -اینکه آیا نفوذ ناروا یا فشاری نسبت به شرکت مصرفکننده اعمال شده است یا یک برنامهریزی غیرمنصفانهای علیه او به کار رفته است؛ -با در نظر گرفتن اوضاع و احوال،شرکت مصرفکننده با چه مبلغی میتوانسته از منابع دیگر،کالاها و خدمات مشابهی را تهیه کند؛ -تا چه اندازه رفتار شرکت تجاری با سایر مشتریانش مشابه بوده است؛ -تا چه اندازه رفتار شرکت تجاری با مقررات مربوط به آن حرفه و صنعت مطابقت داشته است؛ -تا چه اندازه شرکت تجاری تلاش نموده مفاد،مسئولیتها و خطرات ناشی از قرارداد را به شرکت مصرفکننده گوشزد نماید؛ -تا چه حدی شرکت تجاری شروط قراردادی را مورد مذاکره قرار داده است؛ -تا چه حدی شرکت تجاری و شرکت مصرفکننده با حسین نیت برخورد کردهاند."