چکیده:
براساس آمار موجود،اولین آزمایش مزرعهای گیاهان تراریخت (transgenic) در سال 1986 انجام شد و تا سال 1997 در 45 کشور جهان 25000 آزمایش مزرعهای روی بیش از 4000 گیاه تراریخت از 60 گونهء مختلف انجام گرفته است.به رغم این واقعیت که استفاده از گیاهان تراریخت یکی از راهحلهای مهم در ایجاد غذایی و اقتصادی در کشورهای در حال توسعه محسوب میشود، آمار و اطلاعات ارائه شده حاکی از آن است که این کشورها از این فناوری کمترین بهره را بردهاند.تاکنون بیشتر مطالعات در مورد گیاهان مهم اقتصادی مانند ذرت،کلزا،گوجه فرنگی،سیب زمینی،سویا،پنبه و توتون بوده است.در نتیجهء انتقال ژن،صفاتی مانند مقاومت به علفکش،مقاومت به حشرات و ویروسها و تغییر کیفیت محصول در گیاهان تراریخت حاصل،بروز کرده است.افزایش سریع سطح زیرکشت گیاهان تراریخت از 8/2 میلیون هکتار در سال 1996 میلیون هکتار در سال 1998(حدود 10 برابر) بسیار چشمگیر بوده و مبین توفیق بهکارگیری این فناوری جدید است.اخیرا افزایش سطح زیرکشت تا 2/44 میلیون هکتار در سال 2000 گزارش شده است.گیاهان تراریخت نه تنها از افت محصول(به دلیل تنشهای محیطی)جلوگیری میکنند،بلکه با کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی در توسعهء پایدار نقش بهسزایی دارند.در این مقاله،جزئیات فعالیتهای مربوط به ایجاد و رهاسازی گیاهان تراریخت در کشورهای صنعتی و در حال توسعه و ارزیابی اقتصادی اینگونه گیاهان بحث شده است.بدیهی است که با کمک تحلیل اطلاعات موجود و تجربیات به دست آمده در دو دههء اخیر بهتر میتوان راه را برگزید و تصمیم گرفت.
خلاصه ماشینی:
"با درنظر گرفتن میزان رشد جمعیت در جهان،متخصصان بین المللی به این نتیجه رسیدهاند که برای برآوردن نیازهای غذایی جمعیت 11 میلیاردی جهان در سال 2050،تولید غذا باید دو تا سه برابر شود3؛و این در حالی است که آمار و ارقام نشان میدهند میزان رشد سالانهء افزایش عملکرد محصولات دانهای از 1/2 درصد طی سالهای دههء 80 به یک درصد در دههء 90 کاهش یافته است4.
درصد سهم کشورهای مختلف از تولید گیاهان تراریخت در سالهای 1986 تا 1955 (به تصویر صفحه مراجعه شود) اولین گزارشها مربوط به سال 1986 است که در امریکا و فرانسه صفت مقاومت به علفکش (herbicide tolerance) به توتون منتقل گردید.
دادههای موجود حاکی از آن است که بین سالهای،1986 تا 1995،کشورهای صنعتی امریکا، کانادا،اتحادیهء اروپا و آسیا،مجموعا 3320 مورد(91 درصد)از تعداد کل 3647 گیاه تراریخت ایجاد شده در دنیا را به خود اختصاص داده بودند و سهم کشورهای در حال توسعه تنها 8 درصد بود(شکل 3).
درصد صفات بروز کرده در گیاهان تراریخت در جهان و در کشورهای در حال توسعه (به تصویر صفحه مراجعه شود) که 8 گونهء آنها(ذرت،کانولا (canola) ،سیب زمینی،گوجه فرنگی، سویا،پنبه،توتون و هندوانه)بیشترین تعداد آزمایش را به خود اختصاص دادهاند4.
دانههای روغنی کانولا که 21 درصد از کل گیاهان تراریخت(اعم از گیاهان تولید شده و آنهایی که مراحل آزمایش مزرعهای را پشت سر گذاشتهاند)را تشکیل میدهد، بیشتر در کشور کانادا(کشت کنندهء عمدهء این گیاه در جهان)مدنظر بوده است و به همین دلیل درصد بسیار پایینی(7 درصد)از گیاهان تراریخت کشورهای در حال توسعه را شامل میشود3و4.
html (7) BIO's Guide to Biotechnology(1999) http://www."