چکیده:
تاریخ اجتماعی ایران از جنبشهای عیاری و جوانمردی تفکیکناپذیر است،زیرا نابسامانی و تضاد طبقاتی از روزگاران پیش از اسلام بارها سبب ساز خیزهای اجتماعی گشته که نهضت جوانمردان شکل سازمان یافتهء آن بوده است.بنابراین تردیدی نیست که فتوت،جوهری اگر نه کاملا ایرانی،دست کم ایرانی-عراقی داشته است.نگارنده در این مقاله پس از بررسی نهضتهای جوانمردی با عنایت به شواهد موجود در کتابها و ذکر این نکته که در قرن پنجم و اوایل قرن ششم، جوانمردی در بین همهء طبقات راه یافته و هر طبقهای برای خود صاحب فتوت نامهای خاص گشتهاند،با نگرشی نو به بحث دربارهء«کشف الاسرار و عدةالابرار»به عنوان فتوتنامه عارفان پرداخته است.بدین منظور در آغاز به تشریح پارهای از مفاهیم فتوت(واژهها یا عبارات کلیدی چون: فتوت(فتی،فتوتنامه)،قطب،سخا،صبر،توکل،وفا،تقوا،اخوت،تواضع،توبه)دست یازیده و آنگاه با آوردن شواهدی از خود کتاب به این نتیجه رسیده که میبدی این کتاب را با تمسک به آیات الهی و سنت خاتمالانبیا و سخنان ارباب معرفت به صورت فتوت نامهای برای عارفان نگاشته است. و در آن به آیینی لطیف رسوم جوانمردی را با تصوف درهم آمیخته و به ذکر جوانمردانی پرداخته که به صورت درویش و به دل توانگرند.وی با استناد به قرآن و حدیث از قطب تصوف دانسته است:1- ابراهیم خلیل 2-یوسف صدیق 3-یوشع بن نون 4-اصحاب کهف 5-حضرت علی،علیه السلام.
خلاصه ماشینی:
"نگارنده در این مقاله پس از بررسی نهضتهای جوانمردی با عنایت به شواهد موجود در کتابها و ذکر این نکته که در قرن پنجم و اوایل قرن ششم، جوانمردی در بین همهء طبقات راه یافته و هر طبقهای برای خود صاحب فتوت نامهای خاص گشتهاند،با نگرشی نو به بحث دربارهء«کشف الاسرار و عدةالابرار»به عنوان فتوتنامه عارفان پرداخته است.
واژههای کلیدی: @فتوت و فتوتنامه و فتی،@قطب،@سخا،@صبر،@توکل و رضا و تسلیم، @وفا،@تقوی،@اخوت،@تواضع،@توبهمقدمه تاریخ اجتماعی ایران از جنبشهای عیاری و جوانمردی تفکیکناپذیر است،زیرا نابسامانی و تضاد طبقاتی از روزگاران پیش از اسلام بارها سببساز خیزههای اجتماعی گشته که نهضت جوانمردان شکل سازمان یافته آن بوده است.
در خور عنایت است که قرن پنجم از نظر تاریخ جوانمردی بسیار حائز اهمیت است،زیرا در این سده اصول فتوت تکوین یافته و آثار آن در نوشتههایی که حلقهء اتصال فتوت و تصوفاند دیده میشود در این کوتاه مقال نگارنده بر آنست که با ذکر شواهدی از کتابهای ثابت نماید که کشف الاسرار و عدةالابرار که در سال 520 توسط ابوالفضل رشیدالدین میبدی نگاشته شده فتوتنامه عارفان است که در آن آیین تصوف با زیباترین و لطیفترین شیوه با رسوم جوانمردی درهم آمیخته،خاصه در نوبت ثالث که به مشرب اهل عرفان و مسلک ارباب سلوک و جوانمردان طریقت به ویژه خواجه عبدالله انصاری بیان شده است.
8 سیرت و طریقت این فتیان را با ذکر فرموده خیرالبشر،آن جوانمرد ازل و ابد محمد مصطفی،صلی الله علیه،این گونه بیان میدارد: «قومی که من ایشان را دوست دارم و ایشان مرا دوست دارند،جوانمردانیاند که پیوسته یکدیگر را نیکی خواهند و آنچه دارند اگر مال بود و اگر جاه از یکدیگر دریغ ندارند و حق و حظ خود بگذارند و حقوق برادران فراپیش دارند."