چکیده:
از شیخ الرئیس ابو علی سینا رسائلی در منطق به ثبت رسیده که تاکنون به صورت نسخ خطی باقی مانده است و بعضا انتساب آنها به وی نیز محل تردید است. بررسی و تحلیل این آثار و مقایسه آن با آثار محرز الانتساب ابن سینا در مشخص کردن میزان احتمال انتساب این آثار و همچنین استقصای حداکثری نظرات وی در این زمینه ضروری است.پژوهش در این راستا علاوه بر ضرورتهای ذکر شده موجب تصحیح فهرستهای مربوط به آثار شیخ و گاه یافتن نسخی ثبت نشده میشود.یکی از این رسائل«الاشاره الی علم المنطق»است که در این مجال مورد تصحیح و تحلیل قرار گرفت.این رساله چنانچه از نامش پیداست به برخی از مسائل منطقی اشاره مختصر و گذرا دارد. مسائل مطرح شده در این تعالیق کوتاه،شامل چیستی منطق و فائده آن،مقولات عشر،اقسام قیاس،حد جنس،حد نطق،مقول در جواب«ای»،قیاس مختلطه،انواع محمول و محمول براهین است که بو علی نظرات انتقادی خود را در مورد آنچه پیشتر درباره برخی از این موارد آمده بیان میدارد.
خلاصه ماشینی:
"مسائل مطرح شده در این تعالیق کوتاه،شامل چیستی منطق و فائده آن،مقولات عشر،اقسام قیاس،حد جنس،حد نطق،مقول در جواب«ای»،قیاس مختلطه،انواع محمول و محمول براهین است که بو علی نظرات انتقادی خود را در مورد آنچه پیشتر درباره برخی از این موارد آمده بیان میدارد.
سیاق بحث و موارد مطرح شده در این تعلیقات نشان میدهد که شیخ الرئیس این رساله را پیش از آنکه ساختار منطق نه بخشی را به منطق دو بخشی متحول سازد،نوشته است2؛زیرا پس از تعریف مختصری که از منطق ارائه میکند به مقولات ده گانه میپردازد.
این مسأله که بین لفظ و معنی وابستگی وجود دارد و احوال لفظ بر احوال معنی تاثیرگذار است و ازاینرو منطقدانان ملزم به رعایت جانب الفاظ است، بدون مقید بودن به زبانی خاص،در شفا و اشارات نیز بیان شده است(ابن سینا، 9331،ص 2؛همو،2891،ص 32).
یافتههای پژوهش رساله تعالیق المنطق از رسائل مختصر ابن سینا در منطق است که با نامهای دیگری چون الاشارة فی المنطق و الاشارة الی علم المنطق نیز از آن یاد شده است این اثر اشاراتی مختصر به برخی مباحث منطقی دارد که در خلال این تحقیق مورد مقایسه با آثار دیگر شیخ قرار گرفت اشاره شیخ به مقولات دهگانه حاکی از آن است که این اثر قبل از تغییر ساختاری منطق نه بخشی به دو بخشی توسط وی نگارش یافته است همچنین نسخهای به ثبت نرسیده در فهارس موجود از این اثر در راستای تحقیق یافت شد."