چکیده:
یکی از شروط مهم در بازار سرمایهگذاری شرط تضمین سود است که با توجه به غیر قانونی بودن ربا و بهره در حقوق اسلام و ایران،ضروری است وضعیت این شرط و ضمانت اجرای حقوقی آن مورد بررسی قرار گیرد.به نظر میرسد،شرط تضمین سود،یک نوع شرط فعل میباشد که به موجب آن مشروط علیه متعهد به اکتساب مقدار سود مورد تراضی میشود.هر چند فقهای مذاهب اسلامی معتقد به عدم صحت شرط پیش تعیین سود و تبعا تضمین آن،در هر نوع مشارکتی شدهاند.اما دلیلی بر بطلان چنین شرطی وجود ندارد.بلکه همانگونه که سود در صورت عدم توافق،مشترک بین طرفین میباشد،سود یک طرف نیز ممکن است با توافق دیگری از پیش تعیین گردد و این مغایرتی با کتاب و سنت ندارد و شرط به استناد قاعده شروط نافذ است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین،با توجه به اینکه تضمینات سرمایهگذار عرفا نسبت به گذشته متفاوت شده است، این سؤال مطرح است که آیا شرط تضمین سود از طرف سرمایهپذیر نافذ و مشروع و یا به دلیل نامشروع بودن آن به استناد بند 3 ماده 232 قانون مدنی باطل است؟ برای روشن شدن وضعیت شرط تضمین سود،لازم است ابتدا شرط پیشتعیین سود بررسی شود زیرا در صورتی که مضمون به مجهول باشد،ضمان به آن نیز لغو و بیهود است، چون شرط تضمین سود در عرف زمانی عقلایی و مفید است که مقدار سود مورد تضمین معین نمود:همانطوریکه برای صحت عقد ضمان و شرط ضمان،معلوم بودن مضمون به لازم نیست،در تضمین سود نیز تعیین مقدار آن لازم نمیباشد،زیرا در ضمان از دین،دین سابقا محقق شده و چون وجود مقدار دین از طریق عقد یا سببی که موجب تحقق آن شده است،قابل تعیین است،اظهار شده است که علم اجمالی به مقدار دین کافی است و علم تفصیلی به آن لازم نیست(ر.
اگر سود حاصله به میزانی ناچیز باشد که مقدار آن عرفا غیر قابل توجه باشد،در این صورت صلح منفسخ میشود و سرمایهگذار باید سود دریافتی را به طرف دیگر برگرداند زیرا در معاملات معوض تحقق عوضین و وجود آن شرط صحت قرارداد است،(شهیدی،1377،ج 1،ص 84/نایینی،1421 هق،ج 2،ص 96/کاتوزیان،374،ج 1،ص 37)درحالیکه در این فرض سود که عوض مال الصلح قرار گرفته است،محقق نشده و قرارداد باطل است."