چکیده:
سخن وحی را زیباییهای نامنتهاست؛ زیرا از جانب صاحب جمال و جمالآفرین یکتاست. واژهها، چیدمان کلام، موسیقایی گفتار و عمق معانی قرآنی، نه تصویری است که به نگاهی توان دریافت؛ بلکه در هر عصری و در هر نسلی، غواصان ژرفپیمایی را میطلبد تا «در یتیم» از صدف معنا گشوده و پیام راستین آیات وحیانی را استخراج نمایند.سوره یوسف را که زیباترین قصههاست و آرایههای ادبی و کلامی، زیبایی آن را صد چندان افزوده است، دامنه گفتار در تفاسیر تنگ آمده و عمرهای کوتاه، مجال اندیشه دراز را از مفسران برگرفته است. چنانکه گاه بر ابهامات افزوده یا پرسشهای تفسیری آن را به نقل قولهای ضعیف یا به سکوت در برابر آن حوالت دادهاند.از این رو، در نخستین مقاله این رویکرد، واژههای زیبای «ربی»، «هم» و «برهان» که در حساسترین و پیامآورترین آیات سوره یوسف به کار رفته، مورد بازکاوی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"حال با توجه به توضیحی که داده شد و معانی ششگانهای که از «هم» آورده شد، در این آیه «هم» با مفهوم «عزم و تصمیم جدی توأم با اقدامات اولیه» سازگاری نشان میدهد؛ زیرا کارهای مقدماتی زلیخا حاکی از عزم و تصمیم جدی او بر کامجویی از یوسف بوده است، و در حضرت یوسف(ع)هم به همان معنا بود اگر عزمی از او دیده میشد و تسلیم درخواست زلیخا میگردید؛ در حالی که برهان پروردگار در آن شرایط حساس یاریش نموده و او را از هر گونه اقدام سوئی رهایی بخشیده است؛ و در نتیجه «هم» یوسف اتفاق نیفتاده است.
که نتیجهاش علم و یقین است؛ اما نه از علمهای معمول و متعارف» (طباطبایی، ۱۲/ ۲۰۷-۲۰۴) صاحب تفسیر المیزان در ادامه تفسیر همین آیه در یک بحث کلامی، به معنای اخلاص پرداخته و در رابطه با صفت «مخلصین» که یوسف(ع)بدان ستوده شده و به سبب آن از ورطه گناه رهایی یافته است، چنین توضیح میدهد: «افرادی هستند که خداوند در خلقت ایشان امتیازی قائل شده و ایشان را با فطرتی مستقیم و خلقتی معتدل ایجاد کرده، و این عده از همان ابتدای امر با اذهانی وقاد و ادراکاتی صحیح و نفوسی طاهره و دلهایی سالم، نشو و نما نمودند، و با همان صفای فطرت و سلامت نفس، و بدون اینکه عملی و مجاهدتی انجام داده باشند، به نعمت اخلاص رسیدهاند، در حالی که دیگران با جد و جهد میبایستی در مقام تحصیلش برآیند؛ آن هم هر چه مجاهدت کنند، به آن مرتبه از اخلاص که آن عده رسیدهاند نمیرسند."