چکیده:
انتخاب نظام ارزی و تغییرات نرخ موثر واقعی ارز در جمهوری اسلامی ایران طی سال های 1352-1375
جبل عاملی فرخنده*,برادران شرکا حمیدرضا
* دانشگاه علامه طباطبایی
مقاله حاضر، ارتباط متقابل انتخاب نظام ارزی و تغییرات نرخ موثر واقعی ارز در ایران مورد بررسی قرار داده است. برای تعیین این ارتباط، در ابتدا یک سیستم معادلات هم زمان موسوم به SLDVM را برای کشور ایران تدوین کرده، سپس، با استفاده از روش دو مرحلهای پروبیت موسوم به 2SEPM، به تخمین آن در یک دوره 23 ساله (1973-1996) پرداختهایم.
نتایج حاصل از تخمین نشان می دهد که افزایش تکانه های پولی داخلی، سبب کاهش توان رقابت بین المللی در ایران خواهد شد و هر چه اقتصاد از درجه بازبودن بالاتری برخوردار باشد، اتخاذ نظام ارزی شناور مدیریت شده نسبت به نظام ثابت دارای مزیت بالاتری است و سرانجام اینکه هر چه نوسانات نرخ موثر واقعی ارز افزایش یابد، اتخاذ نظام ارزی ثابت به شناور مدیریت شده برای کاهش آن نوسانات برتری می یابد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج حاصل از تخمین نشان میدهد که افزایش تکانههای پولی داخلی،سبب کاهش توان رقابت بینالمللی درایران خواهد شد و هرچه اقتصاد از درجه بازبودن بالاتری برخوردار باشد،اتخاذ نظام ارزی شناور مدیریتشدهنسبت به نظام ثابت دارای مزیت بالاتری است و سرانجام اینکه هر چه نوسانات نرخ مؤثر واقعی ارز افزایش یابد،اتخاذ نظام ارزی ثابت نسبت به شناور مدیریتشده برای کاهش این نوسانات برتری مییابد.
اثر عوامل اقتصادی مختلف بر نظام ارزی ایران(1973-1996) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در کشور ایران،وابستگی شدید به بخش نفت و اتکای روزافزون به درآمد نفتی،تغییرات مداوم درقوانین و مقررات ورود و صدور کالا،ساختار نامناسب بازرگانی خارجی،اعمال محدودیتهای وارداتی و یا افزایش تعرفهها،موجبات ایجاد نوسان در نرخ واقعی ارز را فراهم کرده است و برایناساس،ظاهرا باافزایش درجه باز بودن اقتصاد،انتظار میرود که نظام ارزی ثابت برتری داشته باشد،ولکن مشاهدهمیشود که طبق این بررسی هرچه میزان باز بودن اقتصاد افزایش یابد،اتخاذ نظام ارزی شناور مدیریتشده برتری مییابد،که این امر را میتوان به این دلیل دانست که اولا،علیرغم اعلان نظام ارزی شناورمدیریتشده ازسوی ایران،رویکرد بهسمت نرخ ارز ثابت بوده است و ثانیا،در این دوران سعی درجهت کاهش نوسانات نرخ ارز بهوسیله دولت،ازطریق دخالت در بازار ارز،کاهش فشارهای وارداتی،تشویق و حمایت از صادرات غیرنفتی،انجام گرفته است.
در رابطه با اثر تغییرات نرخ مؤثر واقعی ارز بر نظام ارزی،هرچه این متغیر افزایش یابد،اتخاذ نظامارزی ثابت نسبت به شناور برای کاهش این نوسانات،برتری مییابد که بهدلیل عدم وجود ابزارهایپوششدهندۀ ارزی مناسب در ایران(مانند وجود معاملات سلف)و نیز عدم وجود ذخایر کافی ارزیبرای حفظ بخش واقعی اقتصاد در مقابل اثرات ناشی از بیثباتی نرخ ارز،کاملا قابلانتظار است."