چکیده:
مطالعات جامعهشناختی در زمینه قشربندی اجتماعی کمتر به پدیده ناسازگاری
پایگاهی(فقدان تناسب در ابعاد پایگاه اجتماعی)و تبعات روانی-اجتماعی آن توجه کرده
است.پژوهشگرانی که این پدیده را مورد توجه قرار دادهاند، اغلب، بین ناسازگاری
پایگاهی و پیامدهای روانی-اجتماعی آن، رابطه خطی را در نظر داشتهاند.در این مقاله
رابطه بین دو متغیر مزبور را سهمی درجه دو میپنداریم و برای قسمتهای مختلف دامنه
ناسازگاری پایگاهی آثار روانی-اجتماعی گوناگون را قائل میشویم.روش این تحقیق به
شیوه پیمایش اجتماعی است که با حجمی برابر 705 نمونه برای خانوادههای ساکن در شهر
تهران صورت گرفته است.یافتههای این مطالعه فرضیه غیرخطی بودن(سهمی درجه دو)دو
متغیر مذکور را تأیید میکند.
خلاصه ماشینی:
"در سنت مطالعات ناسازگاری پایگاهی، این ابعاد با میزان سرمایه مادی، منزلت شغلی و تحصیلات افراد اندازهگیری میشود، اما در نظریههای جدید علاوه بر ارزشهای مادی و منزلتی، بر سرمایههای فرهنگی و قدرت سازمانی، که ابعادی مهم در تشکیل موقعیت اجتماعی به شمار میآیند، تأکید شده و به همین جهت از آنها نیز در کنار سایر ابعاد پایگاه در تعیین موقعیت افراد در جامعه استفاده میوشد(بوردیو 5 1994، صص 96-85؛کلمن 1377، ص 464 چلفبی 1375، ص 170).
در این مقاله با توجه به عمومیت و اهمیت ناسازگاری پایگاهی در جوامع معاصر و دامنه وسیع پیامدهای آن درصدد پاسخگویی به این سؤالهای اساسی برمیآییم که: -آیا در جمعیت مورد مطالعه بین ابعاد گوناگون پایگاه اجتماعی(درآمد، منزلت شغلی، تحصیلات و قدرت)همبستگی لازم دیده میشود و یا اینکه ناسازگاری پایگاهی رواج دارد؟ -در صورت وجود ناسازگاری پایگاهی، میزان و شدت آن چگونه است.
با بهرهگیری از این نظریه میتوان پایگاه اجتماعی، ناسازگاری پایگاهی و پیامدهای آن را با اشکال زیر نشان داد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) تعاریف مفهومی موقعیت و یا موضع اجتماعی دارای ابعادی، از جمله رتبه و یا پایگاه اجتماعی است که میزان دسترسی به منابع ارزشمند چهارگانه و یا سرمایههای گوناگون مادی، منزلتی سازمانی و فرهنگی را نشان میدهد، و در واقع بعد عمومی قشربندی اجتماعی است(چلبی 1375-1370).
آنچنان که نمودار شماره 1 نشان میدهد، منتهی الیه چپ منحنی، جایی که افراد دارای هماهنگی پایگاهی(ناسازگاری پایگاهی کم)میباشند(یعنی تفاوت جندانی بین داراییهای چهارگانه آنها در ابعاد قدرت سازمانی، منزلت اجتماعی، درآمد و تحصیلات وجود ندارد، اعم از اینکه در هر چهار بعد حائز داراییهای زیاد و یا کم باشند)روحیات منفی روانی آنها به طور محسوس بالا است."