چکیده:
بر اساس دیدگاه غالب در میان فقیهان و اصولیان، می توان در فتوا دادن به احکام غیر الزامی، به روایات نامعتبر از قبیل ضعیف، مرسل، منقطع و به طور کلی هرگونه دلیلی که فاقد شرایط حجیت است، استناد نمود. این رویکرد که به قاعده «تسامح در ادله سنن» معروف است، بیش از هر چیز، مبتنی بر روایاتی است که به «احادیث من بلغ» استشهار یافته.
با بررسی دقیق این احادیث و درنگ بیش تر در مفاد آنها، و نیز نقد دلایل دیگر این قاعده، روشن می شود، هیچ یک از این احادیث و دلایل، بر مدعای مشهور دلالت ندارد و در نتیجه قاعده مزبور، فاقد اعتبار و کارآیی لازم است.
خلاصه ماشینی:
"(همو 54/2) فشرده سخن آنکه براساس آنچه عبارات مذکور بهطور صریح بر آن دلالت داردیا بهگونهای هرچند ضعیف به آن اشاره میکند،مشهور در میان عالمان شیعه و سنی ودیدگاه غالب در میان آنان این است که دقت و اهتمامی که در دلایل مربوط به وجوب وحرمت لازم است،در استحباب و کراهت لازم نیست و میتوان برمبنای احادیث من بلغ،به روایات غیر معتبر نیز در این باب استناد کرد و چنانکه پیداست بازگشت این سخن بهالغای شرایط حجیت خبر واحد در احکام غیر الزامی است و چنانکه محقق نائینی،بهصراحت میگوید:ان اخبار من بلغ ناظرة الی الغاء الشرائط فی الاخبار القائمة علیالمستحبات فتکون حاکمة علی ما دل علی اعتبار الشرائط.
و با این تحلیل،به خوبی روشن میشود،هیچیک از احادیث من بلغ،اختصاص بهمستحبات ندارد،چه رسد به این که مفاد آنها،الغای شرایط حجیت خبر واحد نسبت بهآنها باشد،حتی چه بسا بتوان از این احادیث،خلاف نظر مشهور را استفاده کرد،با این&%01702SIOG017G% توضیح که حکم استحبابی نیز بسان دیگر احکام شرع،توقیفی و ثبوت آن منوط به رسیدنبیان از ناحیه شارع مقدس است به گونهای که انجام دهندۀ آن،بتواند آن را به شارع نسبتدهد و اگر در حین امتثال،از او پرسیده شود چرا این کار را میکنی؟بگوید چون خواستو مطلوب شارع است،و این معیار،در تمامی مستحباتی که با دلیلهای گویا و معتبر ثابتشده موجود است،برخلاف مستحبات مورد ادعا،یعنی اموری که التزام به استحباب آنها،پشتوانهای جز احادیث من بلغ ندارد زیرا تعبیر و ان کان رسول الله(ص)لم یقله در صحیحۀهشام و نیز تعبیراتی مانند و ان لم یکن علی ما بلغه،و ان لم یکن الامر کما نقل الیه دربرخی دیگر از این حادیث،به روشنی،گویای عدم وجود معیار یاد شده در اینگونه اموراست و مترتب شدن ثواب بر انجام کاری،دلیل بر استحباب آن نمیشود زیرا چنانکهگذشت،برانجام واجب نیز ثواب مترتب میگردد."