چکیده:
جمهوری اوستیای شمالی و جنوبی،به علت داشتن زبان ایرانی و خصوصیات فرهنگی مشترک با سرزمین ایران،همواره مورد توجه قفقازشناسان بودهاند. متأسفانه به دلیل جدا شدن این منطقه از مرزهای ایران زمین در جنگهای ایران و روس و همچنین به وجود آمدن شوروی کمونیستی در قرن بیستم،اوستیا هویت گذشتهء خود را فراموشی سپرد و ایرانیان نیز به همین علل از اوستیا جز نام نشنیدند.در این نوشتار سعی خواهد شد دلایلی علمی مبتنی برپژوهشهای تاریخی دربارهء ریشهء مشترک آسیها(اوستها)با ایرانیان و همچنین یکی بودن آنها با سکاها،سرمتها و آلانها،و ادامهء دهندهء فرهنگ و تمدن ایرانی در شمال دریای مازندران و جبال قفقاز،با بررسی میدانی ارائه شود.
شناخت در این زمینه و بررسی تاریخ و فرهنگ این تیرهء ایرانی،کمک شایانی به بازشناسی فرهنگ ایرانی در قفقاز و گسترهء جهان ایرانی میکند.ارتباطات این اقوام تا یک سدهء پیش نیز با سرزمین ایران ادامه داشت،ولی با از بین رفتن مرز مشترک، دیگر نامی از آسیها در تاریخ ایران شنیده نشد.همچنین،حوادث اخیر در منطقهء اوستیا و درگیریهای قومی و نظامی،باعث شد توجهی دوباره به منطقهء اوستیا شود که میتواند در سیاست قفقازی نظام جمهوری اسلامی ایران جای بگیرد و ارتباطات از طریق شناخت بیشتر طرفین از یکدیگر به وقوع بپیوندند.به همین منظور،نگارنده در سال گذشته سفری شش ماهه به منطقهء اوستیای شمالی داشت و توانست دادهها و اطلاعات میدانی مناسبی را در حوزهء تاریخ و فرهنگ اوستها و نگاه آنان به ایران جمعآوری نماید.
خلاصه ماشینی:
"بعد از جنگهای ایران و روس،در هیچ منبع ایرانی ئر مورد روابط ایران و اوستیا مطلبی یافت نشده و تنها نکتهای که شایان توجه است حضور ایرانیان در منطقهء اوستیا تا سالهای دههء 30 و 40 میلادی است که به فعالیتهای اجتماعی و حتی سیاسی میپرداختند و کنسولی ایران نیز در شهر ولادی قفقاز تا اوایل قرن بیستم دایر بود.
خاقانی در مورد این قوم آورده است:چون ز سوار شابران سوی خزر سپه کشید روس و آلان نهند سرخدمت پای شاه را (خاقانی،1382:464) و فروسی چنین میگوید:آلانان و غز گشت پرداخته شد آن پادشاهی همه ساخته (فردوسی،1379:3/134)کشیدند لشگر بته دشت نبرد آلانان و دریا پس پشت کرد همی این سخن قارن اندیشه کرد که برگاشت مر سلم روی از نبرد (فروسی،1379:1/234) آسی یا اوستی H?POH a?e?B3ar) ) الفبای سیریلیک مورد استفاده اوستیا(1937 تاکنون): (به تصویر صفحه مراجعه شود) برخی از واژگان مشابه با فارسی (به تصویر صفحه مراجعه شود) میراث ایرانی در اوستیا اوستها مردمانی بینهایت مهربان،خونگرم مهماننواز و بسیار ایران دوست هستند که در کمتر نقطهای از جهان میتوان مانند آنان را دید.
در پایان قابل به ذکر است که براساس دادههای این مقاله میتوان نتیجه گرفت که اقوام آسی ادامه دهندهء راه و اقوام سکایی،سرمتی و آلانی در قفقاز شمالی بودهاند و جزو میراث ایران فرهنگی در قفقازند که پس گذشت هزاران سال،همچنان به حیات فرهنگی خود به عنوان تیرههای نژاد هند و اروپایی(آریایی)از شاخهء ایرانی ادامه دادهاند."