چکیده:
در میان صفحات سیاه و سفید تاریخ عباسی گاه نام شاعرانی به چشم میخورد که در
گوشه عزلت گزیده، چهرهشان در پس ظلم و طغیان حاکم زمانشان پوشیده مانده است و در
انتظار دستی به سر میبرند تا غبار غربت از چهرهشان زدوده، آنان را به نسلهای
آینده معرفی کند.یکی از این شاعران گمنام«دیک الجن»است که در سال 161 هجری در حمص به دنیا آمد.وی
شیعه مذهبی است که در دوران اختناق عباسی به صراحت در اشعارش افکار علوی خویش را
ابراز نموده و نفرت خود از ظالمان و غاصبان خلافت از نوک قلم و زوایای قافیهها
بیان کرد.«دیک الجن»در طول زندگی خود حتی یک بار هم به بغداد که قبله گاه شاعران و ادیبان
بود سفر نکرد و دیوان شعرش را به جای پرکردن از مدایح خلفاء و امراء، به اشعاری در
رثاء و مدح اهل بیت مزین نمود.به همین دلیل تاریخ و کتب تاریخی بالاتفاق به تشیع او
اقرار نموده است.وی اگر چه از شهر خویش سفر نکرد، در زمینه ادبی از مظاهر تجدید غافل نشد بلکه
خود، ابداعگر یک نوع شعر به نام«تخییر»بود که بعدها زمینه نظم موشحات گردید.در مقاله حاضر به این زوایای مذکور در زندگی دیک الجن مفصلا پرداخته شده، چهره
شاعر با استشهاد به اشعارش معرفی گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"(5)-دیوان دیک الجن، تحقیق مظهر الحجی، ص 154، و تصحیح عبد الله جبوری و احمد مطلوب، ص 52 (6)-کیست که چون علی(ع)شجاعانه، در آن شبی که پیامبر خدا مهاجرت نمود و قریش قصد جان او را داشتند، در بستر او خوابید و خودش را فدای جان پیامبر نمود بدون اینکه از چیزی بهراسد؟ با سیری در اشعار او، میبینیم که در صفحات سیاه و تاریک تاریخ عباسی، برای خود راهی روشن باز نموده است این شاعر عزلت نشین علوی، در جو اختناق آن روز که عباسیها در کمین کوچکترین حرکتی از طرف علویها بودند، تا آن را در نطفه خفه کرده، سرکوب نمایند، 1 با صراحت، حقانیت حضرت علی(ع)را در اشعارش متبلور ساخته، از ظلمی که به او رفته، شکایت کرده میگوید: جعلوک رابعهم ابا حسن ظلموا و رب الشفع و الوتر و علی الخلافه سابقوک و ما سبقوک فی احد و لا بدر 2 او را در تاریخ اجتماعی، سیاسی سراسر زر و زور و تزویر عباسی مییابیم که گوشه عزلت گزیده، بهترین راه راتبری و بیزاری از آنان میداند؛به طوری که در طول حیات خویش حتی یک بار هم به بغداد-که در آن روز مهد علم و ادب و قبله شاعران و ادیبان بود-سفر نکرد 3 زیرا نمیخواست آوازه و شهرتش-همچون شعرای معاصرش-از بوقهای تبلیغاتی و بلندگوهای درباریان به گوش نسلهای آینده برسد."