چکیده:
روابط فرهنگی ایرانیان و ارمنیان از بیست و هشت سده پیش آغاز میگردد و ریشههای عمیق فرهنگی، ایرانیان و ارمنیان را به هم پیوند میدهد.
سرزمین ارمنستان، ادامه فلات ایران زمین است. هر دو قوم از نخستین خاستگاه اقوام آریایی به حرکت در آمدند و در سرزمینهای کنونی ساکن شدند. زبان ارمنی پیوندی ناگسستنی با زبان فارسی دارد. نامهای کهن ارمنی، نامهای اصیل هخامنشی و اشکانی است. ایرانیان و ارمنیان در روزگار هخامنشیان و اشکانیان دین واحدی داشتند.
هر دو قوم جشنهای مشترکی دارند که سابقهای دو هزار و هفتصد ساله دارد، و هم اکنون ارمنیان، این جشنها را در قالب مسیحیت برگزار میکنند، هیچ قوم و ملتی به اندازه ارمنیان به ایرانیان نزدیک نمیباشند و در حقیقت تشکیل یک خانواده را میدهند. در این مقاله گوشههایی از روابط و اشتراکات فرهنگی ایرانیان و ارمنیان بازگو میشود.
خلاصه ماشینی:
"یشینهی تاریخی ارمنیان در سدههای سیزدهم و دوازدهم پیش از میلاد گروهی از اقوام هند و اروپاییکه ارمنی نامیده میشدند وارد آسیای صغیر شدند و با روانه شدن به سوی فلاتیکه امروز ارمنستان نامیده میشود(ص 36)جنوب باختری این فلات-بینکوههای ساسون و رودخانهی فرات-را برای سکونت برگزیدند.
دردورهی اشکانیان که چهارصد سال بر ارمنستان سلطنت کردند،تعداد بیشماری ازکلمات پهلوی اشکانی وارد زبان ارمنی شده است.
دو حرف AK آخر برخی از کلمات در زبان پهلوی و در زبان فارسی کنونیتبدیل به«ه»شده،ولی در زبان ارمنی تغییری نکرده و ثابت مانده است مانند: (به تصویر صفحه مراجعه شود)تعدادی کلمات در زبانهای پهلوی،ارمنی و فارسی کنونی وجود دارد کهتقریبا مشابه یکدیگرند و هماکنون نیز این کلمات مورد استفاده قرار میگیرند.
اینمذهب که در زمان هخامنشیان مورد ستایش بود،در عهد اشکانیان نیز موردتوجه و به احتمال قوی دین رسمی بوده است؛اگر در ایران مدارکی وجودندارد،در ارمنستان مدارک مثبتی به دست آمده است که وجود آن را تأییدمیکند؛زیرا مور خان قدیم آن سرزمین،،نام معابدی را ذکر کردهاند کهدارای سه مذبح مختص این سه رب النوع بودند(گیرشمن،1344:38 و39).
آیا پذیرفتنی است که سپاهیان روم،در اثر تماس با سپاهیان اشکانی و مدرمارمنستان پیرو آیین مهر شده باشند لیکن مردم ارمنستان،مهرپرست نبوده باشند؟ محراب کلیساهای فرقههای مختلف مسیحیت،جهت خاصی ندارند،در حالی کهمحراب کلیساهای ارمنیان بدون استثنا به سوی خاور است،همان سویی کهمحرابهای مهرپرستان ساخته میشد تا اولین پرتو خورشید وارد آن شود.
مناتساگانیان در کتاب هنرهای تزیینی ارمنی مینویسد که به کار بردن نقاب درارمنستان سابقهی تاریخی دارد و ارمنیان هنگام برگزاری جشن ناواسارد و دیگر جشنهای بزرگ و همچنین موقع رفتن به شکار،از نقابهای مختلف استفادهمیکردند(مانوکیان،1360:51)."