چکیده:
در سرودههای شاعران کهن فارسی زبان،نوعی شعر که آن را ملمعات نام نهادهاند دیده میشود که مصراع یا بیتی به زبان عربی و مصراع و بیت دیگر به فارسی است.این نوع شعر مانند دیگر انواع شعر فارسی،سابقه یی دیرین دارد که نخستین نمونهء آن را از شهید بلخی شاعر قرن چهارم هجری نقل کردهاند و پس از او در دیوانهای شاعران بزرگی مانند:سنائی ،نظامی،سعدی،مولوی،حافظ و ملمع دیده میشود که در میان آن بزرگان،سعدی و حافظ به سرودن ملمعات پسندیده شهرتی بسزا دارند. نوع دیگر شعر که ظاهرا واضع آن سعدی است«مثلثات»نام دارد که در واقع مکمل«ملمعات»است چون ملمعات شعری دو زبانه و مثلثات سه زبانه است که در هر قطعه شعر به ترتیب یک بیت فارسی و یک بیت عربی و یک بیت به لهجهء شیرازی قدیم(لهجهی مردم شیراز در عصر سعدی) است.
خلاصه ماشینی:
"همانگونه که موسیقی شادی با نوای سوگواری متفاوت است اوزان مختلف شعر فارسی برای مقاصد و محتواهای گوناگون ساخته شده یا شکل گرفته است و علاوه بر وزن،قالبهای شعری نیز با توجه به محدود بودن یا عدم محدودیت ابیات آن،هم تکلیف شاعر را در آغاز سرودن شعر روشن میکنند که در چه ظرف حرف میتواند سخن بگوید حتی اگر موضوع و مقال شعر،عرفان و معانی بلند آن باشد که به قول شیخ شبستری عارف بزرگ:معانی هرگز اندر حرف ناید که بحر بیکران در ظرف ناید و هم خوانندهء شعر،مقصود و مطلوب خود را با توجه به قالبهای شعر جدید میجوید و میداند که آنچه در یک دیوان قصیده است همان نیست که در غزل میجوید و آنچه در ؟؟؟رای عشقهای عرفانی است یافت میشود در ظرفهای کوچک رباعی و قطعه نمیگنجد.
م. قافیه بسازد ناچار است بیشتر کلمات قافیه را که به حرف لام ختم میشود از زبان عربی که اینگونه کلمات در آن فراوان است-بیاورد،اما آوردن مصراع یا بیت عربی به صورت ملمع در شعر منوچهری نیز نادر است نظیر:پاکیزه لقائی که ز بس حکمت وجودش «الحکمه و الجود سری مفتخرا به2 در مواردی هم،ترکیبات عربی را به صورت صفت آورده که بدیهی است اینگونه استعمال ملمع محسوب نمیشود مانند:علی بن عبید الله صادق رفیع الشأن امیر صادق الظن جمال ملکت ایران و توران مبارک سایهء ذو الطول و المن3 نکتهء دیگر که میتواند دلیلی برای کمیاب بودن اشعار ملمع در سدههای چهارم و پنجم هجری باشد آنست که سرودن شعر عربی بهطور جداگانه از شعر فارسی،در نزد شعرای صدر تاریخ ادبی ایران معمول بوده است."