چکیده:
در این مختصر،ابتدا رههایی که اسلام برای رفع عدم گردش پول بیان کرده،با نام«ساختار حقوق مالیه»در هشت عنوان،فهرست شده است.بعد از ترسیم این ساختار،درباره هرکدام از موارد،به صورت تطبیقی بین خمس، زکات،جزیه و خراج سخن به میان آمده و تفاوتهای هریک با دیگری بیان شده است.
در پایان،درباره ضمانت اجرایی این مالیاتهای اسلامی توضیحی کوتاه ارایه شده و اینکه ضمانت اجرایی خمس و زکات،پاداشی اخروی است ولی ضمانت اجرایی زکات،غیر از ثواب الهی و نیز جزیه و خراج،جمعآوری آنها از طرف حکومت،به دست مأموران جمعآوری است.
خلاصه ماشینی:
"اسالم برای اینکه با تورم و تراکم ثروت و نیز عدم گردش پول و در نتیجه بیتحرکی جامعه،مقابله منطقی و اصولی انجام دهد،چند راه را در پیش رو قرار داده است: 1-پرداخت خمس؛ 2-برقراری نظام پرداخت زکات؛ 3-مسئولیت متقابل همگانی که با عنوان عمومی«انفاق»بیان شده است؛ 4-فیء و انفاق که در اختیار و تملک پیامبر و امام قرار دارد؛ 5-چنانچه غیرمسلمانی در زیر پرچم اسلام زندگی میکند و از آرامش و امنیت برخوردار است،باید «جزیه»بپردازد؛ 6-مبارزه با ربا و نزولخواری و تحریم آن؛ 7-جلوگیری از احتکار؛ 8-ارزش دادن به کار و کارگر و تشویق و ترغیب مسلمانان به انجام اعمال مفید و سودمند به حال خود و جامعه،ساختار حقوق مالیه چیست؟راههایی را که اسلام برای برقراری نظام گردش پول،رفع نیازهای اجتماعی و اقتصادی و...
(زکات) یعنی اسلام با عنایت به نابرابری طبیعی انسانها و استعدادها و برای آنکه این نابرابری،مایه سلطه گروه غنی و ثروتمند و پراستعداد جامعه،بر گروه کمدرآمد و یا بدون درآمد و یا کم استعداد نشود و اقشار جامعه را از هم دور نکند و نیز دولت اسلامی هم با خالی بودن بیت المال روبرو نوشد،در مالی که از راه شرعی و حلال به دست میآید،برای این موارد حقی را قرار داده است.
1 علامه طباطبایی نیز مینویسد2:«از آنچه در صدر آیه مورد بحث از اوصاف سهگانه اهل کتاب، به عنوان حکمت و مجوز قتال با ایشان ذکر شده و از اینکه باید با کمال ذلت جزیه بپردازند،چنین برمیآید که منظور از ذلت ایشان،خضوعشان در برابر سنت اسلامی،و تسلیمشان در برابر حکومت عادله جامعه اسلامی است و مقصود این است که مانند سایر جوامع نمیتوانند در برابر جامعه اسلامی صفآرایی و عرضاندام کنند و آزادانه در انتشار عقاید خرافی و هوی و هوس خود به فعالیت بپردازند و عقاید و اعمال فاسد و مفسد جامعه بشری خود را رواج دهند؛بلکه باید با تقدیم دو دستی جزیه،همواره خوار و زیردست باشند."