چکیده:
مطالعه تفسیرهای گوناگون گویای این حقیقت است که وحد معنا و تفسیر برای همه آیات قرآن کریم در میان مفسران وجود ندارد.تبیینکنندگان کتاب الهی به فراخور علم و آگاهی خویش از علم تفسیر و علوم لازم برای آن ودرک معنای الفاظ و مکاتب و مشارب خویش،آیات الهی تفسیر کردهاند.علت این اختلاف را میتوان در این موارد خلاصه کرد: وجود قرائتهای متفاوت،اختلاف در وجوه اعراب،وجود بیش از یک معنا برای یک لفظ،احتمال مطلق یا مقید بودن آیه،عام یا خاص بودن حکم آیه،وجود حقیقت یا مجاز در لفظ،وجود ضمیر آشکار یا پنهان در لفظ که امکان بیش از یک تعبیر برای آن باشد،اختلاف نظر در منسوخ یا ناسخ بودن آیه؛وجود محکم و متشابه و بالاخره استنباط صحابی از قول رسول الله(ص)در بیان آیه یا شنیدن همه گفتار پیامبر(ص)در بیان آیات. در این مقاله موارد مذکور با ذکر نمونه ارائه شده است.اثر مکتب و مشرب هر مفسر در بیان وی از بدیهیات است.
خلاصه ماشینی:
"علت این اختلاف را میتوان در این موارد خلاصه کرد: وجود قرائتهای متفاوت،اختلاف در وجوه اعراب،وجود بیش از یک معنا برای یک لفظ،احتمال مطلق یا مقید بودن آیه،عام یا خاص بودن حکم آیه،وجود حقیقت یا مجاز در لفظ،وجود ضمیر آشکار یا پنهان در لفظ که امکان بیش از یک تعبیر برای آن باشد،اختلاف نظر در منسوخ یا ناسخ بودن آیه؛وجود محکم و متشابه و بالاخره استنباط صحابی از قول رسول الله(ص)در بیان آیه یا شنیدن همه گفتار پیامبر(ص)در بیان آیات.
باید گفت جای تعجب است که دکتر رومی،ابن عباس و علی بن ابی طالب را از نظر آگاهی به این حکم در یک ردیف میداند و بازگشتن از نظرشان راهمپای یکدیگر میداند؛زیرا ابن عباس در آن زمان کودک بود و علی(ع)از آغازین روزهای وحی در کنار رسول خدا(ص)بود و علی(ع)بارها فرمود:«سلونی قبل ان تفقدونی»و نیز فرمود:«سلونی عن کتاب الله فانه لیس آیه الا و قد عرفت ابلیل نزلت أم نهار رأفی سهل أم فی جبل» پس از همه احکام و نحوه عملکرد رسول خدا(ص)خبر داشت،در غیر این صورت درباره خود چنین نمیگفت.
12-نتیجهگیری چنانکه ملاحظه شد وجود قرائتهای مختلف،تفاوت در وجود اعراب،حضور بیش از یک معنا برای لفظی،احتمال مطلق یا مقید بودن آیه،عام و خاص بودن لفظ آیه،ظهور حقیقت و مجاز در لفظ، وجود ضمیر آشکار یا پنهان در لفظ که بیش از یک تعبیر را ممکن میسازد،اختلاف نظر در منسوخ بودن یا نبود آیه،حضور محکم و متشابه در آیات قرآن و استنباط گوناگون صحبی از گفته رسول اکرم(ص)در بیان آیهای،همه و همه سبب شده تا تفاوتهایی در تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم به وجود آید و این اختلافها نسل به نسل منتقل شده و در کتابهای تفسیری ذکر گردیده است."