چکیده:
در این مقاله، سعی شده است تا از منظر روش فرمالیسم در نقد ادبی کتاب تاریخ جهانگشای جوینی (تالیف 658 ه ق) مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. و مرز میان ماهیت تاریخی و ماهیت ادبی این اثر مشخص شود. مقاله نشان می دهد که مشخصه ادبی این کتاب بر ماهیت تاریخی آن غلبه دارد
In conclusion, by analysing the above mentioned points and
establishing the role of translation in the formation of modern literary
processes, it is argued that the genesis of historical novel in Iran (as one of
the most prevailing literary forms in the period between the early years of
Constitutional Revolution and the decades before it) has been under the
influence of the element of translation more than any other factor, and
like other literary forms it has been a function of ransiation
خلاصه ماشینی:
"حال آنکه اگر این اثر را از منظری دیگر مورد ارزیابی قرار دهیم و نور دیگری بر متن تابانده شود،در خواهیم یافت که اهمیت تاریخی اثر در درجات بعدی است،زیرا نویسنده در وهلهء نخست در صدد خلق اثری ادبی-هنری با فرمی خاص بوده،و سپس گزارش تاریخ؛چه: هر که کارد قصد گندم بایدش کاه خود اندر تبع میآیدش1 اگر در تاریخ جهانگشا نیک تأمل و توغل کنیم،در خواهیم یافت که نگارندهء آن به مقولهء زبان و شیوهء بیان عنایتی ویژه داشته است و با بهرهگیری از آن در پی خلق شکل و فرم ادبی خاص برآمده است.
در اینجا این پرسش مطرح میشود که با عدم کارآیی رویکرد فرمالیسم در حوزهء آثار منثور بویژه آثار داستانی و تاریخی آیا میتوان با استفاده از این روش در بررسی تاریخ جهانگشا به نتایجی دست یافت؟ در میان انواع نثر فارسی که براساس صورت طبقهبندی شده،نثر فنی هم از لحاظ فرم و صورت-یا به بیان قدما از حیث لفظ-و هم از حیث اغراض و معانی به شعر بسییار نزدیک است.
او این عناصر را به دو گروه تقسیمبندی میکند:41 (به تصویر صفحه مراجعه شود)افزون بر این شگردها و صناعات،جوینی از عوامل و عناصر دیگری نیز برای غریبهسازی متن استفاده کرده از جمله: 1-استشهاد به آیات قرآنی و احادیث نبوی 2-استخدام اشعار فارسی و عربی 3-به کارگیری امثال و حکم عربی و فارسی در تجزیه و تحلیل این عوامل،نه به فرستندهء آنها توجه خواهیم نمود و نه به زمینهء دلالتها و شرایط تاریخی و روانی آنها؛بلکه این عناصر را از آن روی کهخ باعث زیبایی متن و به تبع آن غریبگی و شگرفی آن شده،تجزیه و تحلیل میکنیم."