چکیده:
سرآغاز: با وجود تلاش های فراوان صورت گرفته از سوی مجامع بین المللی و کمیته جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) در زمینه با دوپینگ، با پیشرفت تکنولوژی و دستیابی علوم مختلف به ویژه پزشکی به فناوری های نوین و کشف راه ها و روش های مختلف درمانی، گفته شده است که رده جدیدی از دوپینگ با نام «دوپینگ ژنی» در جوامع ورزشی، شیوع پیدا کرده است که مباحث اخلاقی جدیدی را برای ورزش، مسابقات ورزشی و مجامع ضد دوپینگ به وجود آورده است. با کامل شدن پروژه ژنوم انسانی و کشف تعداد زیادی از ژنها، زمینه درمان بسیاری از بیماری های بی درمان با استفاده از فناوری ژن درمانی به وجود آمده است ولی در کنار پیشرفت های صورت گرفته، چالش های اخلاقی متعددی نیز پیدا شده است که از آن جمله می توان تولید نوزادان تغییر یافته ژنتیکی، تغییر ژنتیکی ورزشکاران و دوپینگ ژنی را نام برد که هر کدام از این موارد جدال اخلاقی زیادی را در پی داشته اند.
روش کار: در این مقاله مروری ما در ابتدا کلیه مقالات و منابع مرتبط را در پایگاه اینترنتی Google و خزانه های اطلاعاتی Pubmed, Science Direct و Ovid با کلمات کلیدی “Gene Doping” و “Ethical Consideration” و “Ethics and athletic Manipulation” جستجو کردیم. سپس کلیه مقالات در دو دسته متون کامل و و بر اساس میزان ارتباط و تازگی طبقه بندی شدند و مورد بررسی قرار گرفتند.
نتیجه گیری: دوپینگ ژنی طبق تعریف کمیته جهانی ضددوپینگ عبارتست از «استفاده غیر درمانی از سلولها، ژنها، اجزای ژنتیکی، یا تعدیل بیان ژنی که از طریق آن ها ظرفیت ورزشکاران برای اجرای ورزشی افرایش یابد». امروزه مشخص شده است که ژن های متعددی با اجرای ورزشی، مرتبط هستند (حدود 90 ژن) که با توجه به گستره ورزش و علاقه روزافزون جهانی به آن، استفاده از این ژن ها به منظور دوپینگ ژنی دور از انتظار نیست. البته از فناوری ژنی می توان بهره های ارزشمندی نیز برد، مثلا برای درمان آسیب های ورزشی شدید که می تواند باعث کناره گیری ورزشکار از صحنه ورزش شود. در مجموع ملاحظات و سوالات اخلاقی متعددی پیش روی مجامع ورزشی است که در این مقاله سعی می شود به آن ها پاسخ داده شود. برخی از این سوالات اخلاقی عبارتند از:
آیا باید دستکاری ژنی در ورزشکاران مطلقا ممنوع شود؟
آیا باید استفاده از آن در ورزشکاران فقط برای بهبود از جراحت یا بیماری های خاص، مجاز باشد؟
آیا با در نظر گرفتن کشف و تشخیص بسیار مشکل دوپینگ ژنی، در آینده ماهیت و حقیقت ورزشی زیر سوال می رود؟
آیا باید ورزشکاران تغییر یافته از نظر ژنتیکی را از شرکت در رقابت های ورزشی محروم کرد یا برای آنها مسابقاتی جداگانه ترتیب داد؟
البته این ها سوالاتی هستند که تا به حال پاسخ روشنی برای آنها ارایه نشده و چالش های پیش روی جهان ورزش می باشد و کمیته های اخلاقی مربوطه می بایست در پی یافتن پاسخی برای آنها باشند.
خلاصه ماشینی:
"با کامل شدن پروژه ژنوم انسانی و کشف تعدادزیادی از ژنها،زمینه درمان بسیاری از بیماریهای بیدرمان با استفاده از فناوری ژن درمانی به وجود آمده است ولی در کنار پیشرفتهای صورت گرفته،چالشهای اخلاقی متعددینیز پیدا شده است که از آن جمله میتوان تولید نوزادان تغییر یافته ژنتیکی،تغییر ژنتیکی ورزشکاران و دوپینگ زنی را نام برد که هرکدام از این موارد جدال اخلاقی زیادی را در پیداشتهاند.
برخی از این سؤالات اخلاقی عبارتند از: آیا باید دستکاری ژنی در ورزشکاران مطلقا ممنوع شود؟ آیا باید استفاده از آن در ورزشکاران فقط برای بهبود از جراحت یا بیماریهای خاص،مجاز باشد؟ آیا با در نظر گرفتن کشف و تشخیص بسیار مشکل دوپینگ ژنی،در آینده ماهیت و حقیقت ورزش زیر سؤال میرود؟ آیا باید ورزشکاران تغییر یافته از نظر ژنتیکی را از شرکت در رقابتهای ورزشی محروم کرد یا برای آنها مسابقاتی جداگانه ترتیب داد؟ البته اینها سؤالاتی هستند که تا به حال پاسخ روشنی برای آنها ارائه نشده و چالشهای پیش روی جهان ورزش میباشد و کمیتههای اخلاقی مربوطه میبایست در پی یافتنپاسخی برای آنها باشند.
آژانسبین المللی ضددوپینگ (WADA) هم در سال 2004 دوپینگ ژنی را در لیست ممنوعهاش قرار داد10و آن را بدین صورت تعریف کرد:«استفاده غیر درمانی از سلولها،ژنها،اجزای ژنتیکی،یا تعدیل بیانژنی،که از این راه ظرفیت ورزشکاران برای اجرای ورزشی بهبود یابد».
EPO) اریتروپوئتین، IGF-I عامل رشد شبه انسولینی، VEGE عامل رشد اندوتلیل عروقی، Myostatin blakers میوستاتین بلاکرها، Endorphins اندورفین، Enkephain انکفالین) (به تصویر صفحه مراجعه شود)بعضیها معتقدند که چنین پیشرفتی ممکن است در آینده بسیار دور پدیدارشود،برخی دیگر معتقدند که پاسخ این پرسشها فقط چند سالی با مافاصله دارند،گروهی دیگر اعتقاد دارند که حتی همین الان هم درورزشهای خاصی،دوپینگ ژنی انجام میشود."