چکیده:
در علم ژئومورفولوژی،سیستمهای طبیعی پویا موردمطالعه قرار میگیرند.در این مطالعات،میزان پویایی و تغییرات پدیدهها در بستر مکان و در قالب سیستمهای بزرگتر،با زمان و واحدهای آن سنجیده میشود.در این سنجش،زمان شروع تغییرات،روندو پایان آنها و همچنین میان و نوسانات نرخ تغییرات(در طول زمان)،مدنظر قرار میگیرند.با این سنجش و دادههای حاصل از آن،میتوان نحوه ونوع تغییرات در پدیدهها و شدت و ضعف رخدادهای ژئومورفولوژیکی در مقاطع زمانی ویژه را تفسیر و تحلیل کرد.متناسب با نوع پدیدهها و روند تغییرات و شدت و ضعف و یا مقیاس رخدادها،طیفهای زمانی مورد انتخاب و مطالعه،متفاوت خواهندبود.در پژوهشهای ژئومورفولوژی،باتوجه به هدف و نوع مطالعه و همچنین تنوع در مقیاس پدیدهها و رخدادها،طیفهای موردنظر،از چند ثانیه تا میلیونها سال متفاوتاند.در این مقاله سعی شده است ضمن ارائهی طیفها و مقیاسهای زمانی موردنظر در مطالعات ژئومورفولوژی، نقش توجه به عامل زمان،در کارکرد سیستمها و همچنین ایجاد انواع تعادل در سیستمها،تحلیل شود.
خلاصه ماشینی:
"در تفسیر رخدادهای گذشته و در توضیح اشکال کنونی،باید در نظر داشت که ممکن است تنها بخشی از یک پدیده و یا رخداد ژئومورفولوژی(برای مثال،60 یا 70 درصد آن))در شرایط کنونی قابل تفسیر باشد و در بخشی دیگر به تفسیرهای تاریخی نیاز داشته باشد و باید در مورد این بخش،به نحوهی رخدادها در دوران گذشته توجه شود.
در این مقاله،شیوم با استفاده از میانگین بارندگی،دبی و بار رسوبی رودخانهها و هم چنین دما،توانست مفهوم تغییرات در ویژگیهای ژئومورفولوژی بستر رودخانهها و خصوصیات هیدرولوژی رودخانهها را طی زمان تفسیرکند،تغییرات بستر رودخانهها را با تغییرات پارامترهای یاد شده،در رابطه گذارد،نحوهی تحول نیمرخ رودخانهها را توضیح و تفسیر کند،و براساس نتایج حاصل،در مورد نحوهی تحول آیندهی نیمرح رودخانهها نظریاتی ارائه دهد که امروزه به عنوان نظریات کلاسیک،مورد قبول بیشتر دانشپژوهان هستند و غالبا در بررسیها به آنها استناد میشود[ Scheidgger,1991:42 ].
باید در نظر داشت که سطح زمین و یا به عبارت بهتر،اشکال سطحی،همیشه در یکی از مراحل چرخهی فرسایش و یا تعادل دینامیکی هستند که این تعدل نیز با وزنههای متفاوتی از نیروها در رابطه است و میتوان نحوهی فعالیت فرایندهای فرسایشی و نهشتهای را در مقاطع گوناگون زمانی و باتوجه به هدف مطالعه در نظر گرفت و مطالعات را در مقطع ویژهای از زمان انجام داد.
به عبارت دیگر،با بینظمیهایی که در کارکد عناصر در بستر مکان و در داخل سیستم بزرگتر وجود دارد، تمامی این عناصر،خصوصیات لازم برای تحلیل طی زمان را دارا هستند و میتوان در مورد آنها،با در نظر گرفتن محدودهی دقت در طیفهای زمانی متفاوت، دست به پیشبینیهایی زد."