چکیده:
جایگاه خاص ژان پیر ریشارد1در عرصهء جنبشهای فکری و مکاتب نقد قرن گذشته و قرن حاضر،اهمیت دیدگاه ویژهء او دربارهء نقد مضمونی و شیوهء منحصر به فرد این منتقد توانا در بررسی و تحلیل آثار هنری،زا او در عرصهء نقد دنیای خیال،شخصیتی مؤثر و بنیانگذار ساخته که در نوع خود کمنظیر است.در واقع، ویژگی خاص نقد ریشارد آن است که به دور از هرگونه قانون کلی و نظریهء از پیش تعیینشدهای با آثاری که به نقد آنها پرداخته است،زندیگ میکند تا طرح ویژه و منحصر به فرد خالق هر یک از آثار را بیابد.
در مقالهء حاضر سعی داریم نخست با نگاهی مضمونی از دیدگاه گاستون باشلار2، روش نقد ژان پیر ریشارد را در قلمرو فرمانروایی تخیلات هنرمندان بررسی کنیم.کاوش در طرز نگرش منتقدانهء ریشارد بدون در نظر گرفتن جریان فکری که در آن قرار داشته، سخت و دشوار است.پس از اشارهای کوتاه به نقد مضمونی و نحوهء تأثیرپذیری ریشارد از نقد باشلار،به معرفی شیوهء نقد دنیای خیال ژانپیر ریشارد پرداخته و در نهایت نمونههایی خوانشی را که این روش ارائه میدهد،مورد بررسی قرار میدهیم.
خلاصه ماشینی:
"از این منظر،مضمون پگاه از جمله مضمامینی است که نقطهء آغازین حرکت نقد ریشارد را مشخص میکند، و منتقد از این مقطع،راه خود را برای یافتن«طرح شخصی»هر هنرمند در پیش میگیرد:«قصد دارم نزد هر هنرمند عناصر ابتدایی را که محصول خیال یا احساسات او هستند کشف کنم تا به طرح کاری او دست یابم.
بدینترتیب«زایش جهان»25 و تبلور هستی که در مطلع رسالههای نقد ژان پیر ریشارد قرار دارد همچون پگاه،دمیدن اثر را در یک ناکجا آباد تخیلی نوید میدهد تا در نهایت با بررسی ابعاد زمانی و مکانی به مرحلهء غائی خلق زبان یعنی تجلی اثر برسیم که به اشکال گوناگون(اصوات موسیقیایی،رنگهای آمیخته در تار و پود بوم،بندبند پیکرهء مجسمهای بیبدیل یا واژگان یک نوشته)با مخاطب ارتباط برقرار میکند؛ زبانی که در شیوهء نقد ریشارد با کلام شاعرانه تعبیر میشود.
او با اثر زندگی میکند و معیارهای نقد خود را با هر خوانش،تعیین کرده و کلام خود را با آهنگ کلام اثر منجسم میکند(انسجام درون)پس هیچ معیار خارجی برای بررسی اثر و سنگ محکی ورای متن وجود ندارد و به همین ترتیب این انسجام،نمایهای از دنیاست که خوانش،منتقدانهء ریشارد را ممکن میکند«آنچه نشانگر هر شاهکار هنری است،بیشک انسجام درونی است» (Richard,1955,p.
univers imaginaires و ویژگی خاص نقد او در ان است کهب ه دور از هر گونه قانون کلی یا نظریهء از پیش تعیینشدهای با آثار هنری زندگی میکند تا طرح ویژه و منحصر به فرد خالق هر یک از این آثار را بیابد."