چکیده:
ارزیابی کاربری اراضی شهری به عنوان هسته اصلی برنامهریزی شهری،نقشی مهم در ساماندهی فضایی- مکانی شهرها ایفا میکند.روستا-شهر گلوگاه در سال 1381 تبدیل به نقطه شهری شده و با جمعیتی معادل 5114 نفر در جنوب شهرستان بابل قرار دارد،که به لحاظ ساماندهی مکانی-فضایی کاربری اراضی شهر، نابسامان میباشد.علل این نابسامانی را بایستی عمدتا در توپوگرافی شهر،ضعف مدیریت،عدم اجرای قوانین و مقررات شهرسازی جستجو کرد.نتایج بررسیهای کمی سطوح و سرانههای شهری موجود و افق ده ساله آتی شهر(1395)،نشان میدهد که مساحت کاربریهای دایر روستا-شهر گلوگاه با توجه به سرانهها و استانداردها حدود 123873 متر مربع کمبود فضا دارد.در تحلیل کیفی کاربری اراضی شهری با استفاده از نرم افزار Arc GIS و با توجه به شاخصهای ارزیابی(مطلوبیت،ظرفیت،سازگاری)،نتایج حاصل بیانگر آن است که مکانگزینی اکثر کاربریهای این شهر در ماتریس مطلوبیت،شرایط آن نسبتا نامطلوب بوده،گرچه از لحاظ سازگاری،در حد نسبتا سازگار بوده،درعینحال از حیث ماتریس ظرفیت،غیر از کاربری تجاری و اداری،سایر کاربریها نتوانستهاند جمعیت سطح شهر و حوزه نفوذ آن را تحت پوشش مناسب قرار دهند. یافتههای حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که بایستی به توسعه درونبافتی شهر اندیشید و با در نظر داشتن شاخصهای مکانگزینی کاربریها به تفکیک قطعات و باز توزیع فضایی-مکانی اراضی شهر پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"در تحلیل کیفی کاربری اراضی شهری با استفاده از نرم افزار Arc GIS و با توجه به شاخصهای ارزیابی(مطلوبیت،ظرفیت،سازگاری)،نتایج حاصل بیانگر آن است که مکانگزینی اکثر کاربریهای این شهر در ماتریس مطلوبیت،شرایط آن نسبتا نامطلوب بوده،گرچه از لحاظ سازگاری،در حد نسبتا سازگار بوده،درعینحال از حیث ماتریس ظرفیت،غیر از کاربری تجاری و اداری،سایر کاربریها نتوانستهاند جمعیت سطح شهر و حوزه نفوذ آن را تحت پوشش مناسب قرار دهند.
نکته قابل توجه مربوط به نیاز روستاهای حوزه نفوذ،میباشد لذا با در نظر گرفتن،حد اکثر سرانه رایح این کاربری در شهرهای ایران یعنی 4 متر مربع و از طرف دیگر جهت به کار بستن فضای شهر برای آن دسته از کاربریهایی که دچار کمبود شدید میباشند،برای افق شهر،سرانهای پیشنهاد نمیشود و با همین سرانه،برای سال 1395،سهم کاربری تجاری به 9/5 متر مربع برای هر نفر خواهد رسید(مطالعات نگارندگان، 1386).
درصد میزان سازگاری کاربریها با کاربری همجواز(کاربری دایر)روستا-شهر گلوگاه (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع:نتایج میدانی،نگارندگان از برسی کیفی کاربریهای روستا-شهر گلوگاه،1386 همانگونه که از جداول 5 و 6 برمیآید،تنها کاربری اداری شهر با توجه به زمینههای قابل بررسی در این ماتریس از سازگاری کامل با کاربریهای همجوار خود برخوردار است و به دلیل مجاورات تمامی ادارات در کنار هم،از وابستگی مطلوبی نیز برخوردارند.
علاوه بر آن براساس بررسیهای به عمل آمده کاربری بهداشتی-درمانی و تفریحی-ورزشی و فرهنگی حتی جوابگوی نیازمندیهای روستا-شهر گلوگاه نیست لذا جا دارد در تخصیص بودجه مربوط به عمران و ساختوساز فضای شهر،به این مسأله توجه شود و برنامهریزیها،جهت رفع مشکلات مربوط به کمبود فضاهای مربوط نیاز و استقرار منطقی کاربریها در ارتباط با سیستم شهری،متمرکز شود شکل 3،به صورت نمونه تعدادی از کاربریهای روستا-شهر گلوگاه را از دیدگاه ماتریس ظرفیت نشان میدهد."