چکیده:
این مقاله بهدنبال شناخت نحوة بازنمایی مازنیها در مجموعة تلویزیونی پایتخت و شناسایی رمزگانها و کلیشههای مورد استفاده در این بازنمایی است. برای دستیابی به این هدف، 16 سکانس شاخص از مجموع سریال، انتخابشده و مورد تحلیل نشانهشناختی قرار گرفتند. یافتهها نشان میدهند، سه دسته رمزگانهای گفتار و گویش، پوشاک و گریم و حالت چهره و کنش، رمزگانهای اصلی هستند که برای بازنمایی هویت قومی و شهرستانی بهطور عام و «مازنی» و «علیآبادی» بهطور خاص، بهکار گرفته شدهاند. علیآبادیها در برابر تهرانیها با کلیشههایی چون سادهلوح در برابر خردمند، ناتوان در برابر توانا، روستایی در برابر شهری، بیتوجهی به پوشش در برابر آراستگی ظاهر و ... به تصویر کشیده شدهاند. در این میان میتوان کلیشة شهرستانی ناتوان را بهعنوان مهمترین وجه بازنمایی علیآبادیهای مهاجر تلقی کرد اما آنچه اثر این بازنمایی را تشدید میکند، نفی مهاجرت با دستمایه قرار دادن کلیشههای قومیتی است.
خلاصه ماشینی:
یافتهها نشان میدهند، سه دسته رمزگانهای گفتار و گویش، پوشاک و گریم و حالت چهره و کنش، رمزگانهای اصلی هستند که برای بازنمایی هویت قومی و شهرستانی بهطور عام و "مازنی» و «علیآبادی» بهطور خاص، بهکار گرفته شدهاند.
پژوهشهای انجامشده در ایران آذری (1386)، در پژوهشی با عنوان «بازنمایی فرهنگهای محلی در تلویزیون ایران» به تحلیل گفتمان انتقادی نحوة بازنمایی فرهنگ لری در سریال باران بهاری پرداخته است که براساس آن، فرهنگ محلی لری و اعضای متعلق به آنرا با کلیشههایی چون سادگی، بیسواد یا کمسواد بودن، فقیر و تهیدست و نیازمند دستگیری، وضعیت ظاهری و پوشش نامناسب، عطوفت و نداشتن هر گونه رفتار خلاف اخلاق بازنمایی میکند.
روش در این نوشتار از روش نشانهشناسی برای تحلیل نحوة بازنمایی مازنیها در سریال پایتخت استفاده شده است.
یافتهها بر اساس یافتههای این نوشتار، سه دسته رمزگانهای گفتار و گویش، پوشاک و گریم و حالت چهره و کنش، رمزگانهای اصلی هستند که برای بازنمایی هویت قومی و شهرستانی بهطور عام و «مازنی» و «علیآبادی» بهطور خاص، بهکار گرفته شدهاند.
هر چند سختکوشی آنها در برابر زندگی راحتطلبانة تهرانیها میتواند نقطة قوتی برای شهرستانیها بهحساب آید، ولی با قرار گرفتن آیتمهای دیگر رفتاری در کنار کنشهایی از این دست، رمزگان رفتاری نیز نمیتواند کمک زیادی به بهبود چهرة علیآبادیها بکند.
کلیشههای متن این نوشتار همچنین نشان میدهد که تأکید بر همین پنج دسته رمزگان به تقویت کلیشههایی منجر شده که پرداختن به هویت قومی را بهصورت یک معضل برای این سریال درآوردهاند.