چکیده:
تحولات حوزهء ایران فرهنگی به شدت تحت تأثیر نظام بین الملل و سیاستهای رقابتآمیز قدرتهای بزرگ قرار داشته است.در دو قرن اخیر این عامل بر همگرایی ملتهای این منطقهء تأثیر منفی بر جای گذاشته و به صورت عامل واگرایی در ایران فرهنگی عمل کرده است؛از این رو،نظام بین الملل ضمن آنکه باعث از بین رفتن زمینههای همگرایی ملتهای این حوزه شده،با تشدید تفاوتها و اختلافات،موجب واگرایی در ایران فرهنگی نیز شده است.اما مشترکات ریشهدار فرهنگی و تمدنی در ایران فرهنگی،ملتهای این حوزه را به یکدیگر پیوند زده و باعث همبستگی آنها شده است.
با دگرگونیهای ایجاد شده در سطوح مختلف ملی،منطقهای و بین المللی، نقش این عوامل فرهنگی و تمدنی تقویت شده و زمینهء همگرایی ملتهای این حوزه بیشتر مهیا شده است.با توجه به این زمینهها،ملتهای حوزهء ایران فرهنگی میتوانند بر واگرایی ناشی از تأثیر نظام بین المللی و مداخلهء رقابتآمیز قدرتهای بزرگ غلبه کنند و همگرایی را در بین خود و در سطح منطقه تقویت نمایند.
در این مقاله با نگاهی به نقش نظام بین الملل در جلوگیری از همگرایی در ایران فرهنگی،تأثیرات آن را در ایجاد واگرایی بین ملتهای این حوزه بررسی میکنیم.سپس با مرور وضعیت کنونی و مشترکات ملتهای حوزهء ایران فرهنگی،زمینههای همگرایی ملتهای این حوزه را ترسیم میکنیم.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به این زمینهها،ملتهای حوزهء ایران فرهنگی میتوانند بر واگرایی ناشی از تأثیر نظام بین المللی و مداخلهء رقابتآمیز قدرتهای بزرگ غلبه کنند و همگرایی را در بین خود و در سطح منطقه تقویت نمایند.
دورهء دوم:نظام بین المللی عامل تثبیت و نهادینه شدن واگرایی در ایران فرهنگی این دوره سالهی بعد از وقوع انقلاب کمونیستی(1917)در روسیه تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی(1990)را دربر میگیرد.
با وجود ظهور گرایشهای ملیگرایانه،قومگرا،و تجزیهطلب در سالهای پس از فروپاشی نظام دوقطبی،و با وجود مداخلهء قدرتهای متعدد در منطقه که باعث بروز تعارض منافع و تقویت عوامل واگرایی میشود،تحولاتی که بعد از فروپاشی نظام دوقطبی به وقوع پیوست حاکی است از زمینههای رشد منطقهگرایی و تقویت روند همگرایی در ایران فرهنگی مهیاست.
4. اگرچه نظام بین المللی با شکل دادن تلاش قدرتهای بزرگ برای تأثیرگذاری بر حوزهء ایران فرهنگی همچنان به صورت مانعی بر سر راه همگرایی در این منطقه به حساب میآید،اما با توجه به وضعیتها و فرصتهایی که در نتیجهء گرایشهای بین المللگرایانه و جهانگرایانه به وجود آمده است،میتوان از این فرصتها سود جست و با اتکا به عناصر فرهنگی که امروزه نقش بسیار مهم و اساسی یافته است، فرایندهای همگرایی بین ملتهای منطقه را تقویت نمود.
با توجه به عوامل مختلفی که در عرصههای داخلی و خارجی حوزهء ایران فرهنگی در شرایط جدید بین المللی به وجود آمده است،این امکان در اختیار ملتهای این منطقه قرار گرفته است که بر عوامل واگرایی غلبه و به سوی همگرایی گرایش پیدا کنند."