چکیده:
پیشینهی شهر وشهر سازی در ایران قدمتی به درازای تمدن دارد ، بخشی از ایران امروز ما در محدودهی تمدن باستانی بین النهرین قرار داشته، اما جای جای این سرزمین کهن قدمتی کمتر از بین النهرین ندارد. محوطه های باستانی که در جنوب غرب ،غرب، شمال غرب، مرکز ، جنوب شرق، شرق ایران مورد کاوش قرار گرفته ، قدمت شهر وشهرسازی را به هزارهی چهارم قبل از میلاد می رساند. در این مقاله اشاره ای به آغاز زندگی انسان وشواهدی از دورهی پارینه سنگی و نوسنگی که تا کنون در ایران به دست آمده، خواهیم داشت. تبدیل زندگی ابتدایی به زندگی روستایی وسپس، زندگی شهری وخاستگاه شهرهای اولیه در ایران وخصوصا در منطقهی جنوب شرق و در محدودهی استان کرمان کنونی همچون تپه یحیی، تل ابلیس،شهداد وتمدن هلیل بیانگر قدمت ودیرینگی این منطقه از کشور است. میمند از اولین سکونت گاههای بشری محسوب می گردد ومناطق دیگر همچون کرمان، بم وسیرجان سابقهی شهرنشینی قبل از هخامنشی را تجربه کرده اند . در استان کرمان امروزی، در گذشته در چهار نقطهی نزدیک به هم تمدن بسیار پیشرفته ای به وجود آمده بود که حلقهی اربتاط واتصال بین النهرین وتمدن چین، سند وماوراء النهر بود. وجود شهرهای باستانی بیانگر تمدن درخشان گذشته وشناخت وشناساندن آن هویت بخش نسل جدید محسوب می شود وجای آن دارد که ارتباط گذشته وامروز برقرار گردد تا شناخت بهتری حاصل شود.
خلاصه ماشینی:
"2-7- شهداد تا دههی 1960 مطالعات باستان شناسی در خاورمیانه عمدتا در بین النهرین و حاشیهی غربی فلات ایران متمرکز شده بود و مناطق شرقی فلات ایران توجه کسی را به خود جلب نمیکرد، اما در طول دهه های 30 ـ 1920 حفریات عمده ای که در این منطقه صورت گرفت، پرسشهایی پیش آورد که آیا میان این مراکز فرهنگی و بین النهرین رابطه وجود دارد، ثروت شهرها و به ویژه کاخها و معابد بین النهرین از کجا تأمین می شده ، نتایج حاصل از مطالعات در بمپور بلوچستان ، تل ابلیس ، تپه یحیی ، شهداد در استان کرمان و شهر سوخته در سیستان نشان داد که در قرون اولیهی هزارهی سوم پیش از میلاد جوامع روستایی به موازات بین النهرین در سراسر ایران با آهنگ رشد برابری در راه رسیدن به مرحلهی شهر نشینی گام بر می داشتند (مجید زاده ، 1368 ، 140).
از موهنجو دارو در کنار رود سند تا سواحل شرقی دریای مدیترانه، در حدود هفت هزار سال پیش دسته هایی از انسانها به زندگی غار نشینی وشکار حیوانات خاتمه داده، اجتماعات تشکیل داده اند ودر نقاط مختلف مستقر گردیده اند قبل از کاوش های مهم باستان شناسی اغلب فکر میکردند فرهنگ وتمدن منحصر به مردمی بوده که در آن روزگار بین دو رود دجله وفرات زندگی می کردند ونقاط کوچک وکم اهمیتی مانند شهرهای اور، جمدت نصر، ورقا، تل عبید در نظر آنها مراکز مهمی به حساب نمی آمد، ولی بعدا معلوم شد در نقاطی مانند حسنلو ، مارلیک ،گلوزر، کلاردشت، شوش، تل باکون، تپهی سیلک ، ری، شهداد، شهرسوخته، موهنجودارو تمدن وفرهنگ عظیمی وجود داشته است (معتکف، 1383، 94)."