چکیده:
مثنوی گلشن راز سرودهء شیخ محمود شبستری یکی از عالیترین منظومههای فارسی است.این کتاب به علت ایجاز مثالزدنی و در عین حال پرمغز و تمثیلی بودنش،در طول پنج قرن شروح متعدد بر آن نوشته شده است.یکی از قدیمیترین و کاملترین شروحی که دربارهء کتاب گلشن راز نوشته شده است،شرح موسوم به حدیقة المعارف اثر دانشمندی شیرازی به نام شجاع الدین کربالی است.وی با یک واسطه مرید شاه قاسم انوار(م 837 هـ.ق)است و احتمال دارد از این راه اندیشههای حروفی به وی رسیده باشد.کتاب در سال 867 هـ.ق به نام سلطان جهانشاه قراقویونلو(802-872 هـ.ق)تألیف شده است.از وجوه اهمیت آن همین بس که این شرح چنان مورد تأیید و پسند شیخ عبد الرحمن جامی واقع گشت که او را از نوشتن شرح بر گلشن راز منصرف نمود.تاکنون سه نسخهء خطی از حدیقة المعارف در ایران شناخته شده است.این مقاله با توجه به منابع موجود،نخست به معرفی شارح و سپس شناساندن کتاب و نسخههای خطی آن پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"یکی از قدیمیترین و کاملترین شروحی که دربارهء کتاب گلشن راز نوشته شده است،شرح موسوم به حدیقة المعارف اثر دانشمندی شیرازی به نام شجاع الدین کربالی است.
چنانکه عبارات روضات الجنان برمیآید،شجاع الدین کربالی هم در طریق معارف و هم در طریق حقایق ید طولایی داشته است: خواجه دانشمند متبحر بوده و در طریق معارف و حقایق ید طولایی داشته،و شرح خوب به اسلوب مرغوب بر کتاب گلشن راز شیخ سعد الدین محمود شبستری رحمة الله علیه نوشته در کمال دقت و متانت.
این احتمال از آنجا نیرو میگیرد که شاه قاسم انوار (م 738 ق)که با یک واسطه،مراد شجاع الدین کربالی است،زمانی به دستور شاهرخ تیموری به جرم ارتباط با حروفیان از شهر هرات اخراج شده بوده است.
91آیا اگر شجاع الدین کربالی را اندیشههای حروفی بوده است،باوجوداین واکنش جهانشاه نسبت به حروفیان،باز هم کربالی کتاب خود را به سلطان جهانشاه تقدیم میکرده است؟ حدیقة المعارف شرحی که با نام حدیقة المعارف اشتهار دارد،از نظر اشتمال آن بر همه ابیات گلشن راز شرح کاملی است."