چکیده:
نفقه در لغت به معنای خروج و مستهلک شدن می باشد و در اصطلاح، به تمام نیازمندیهای متعارف زن که با وضعیت او متناسب باشد، گفته می شود. این کلمه و مشتقات آن، بیش از 75 بار در قرآن کریم به کار رفته استنفقه زوجه نسبت به دیگر نفقات از ویژگی های خاصی برخوردار است؛ از جمله: مقدم بودن بر دیگر نفقات و دیون مرد، تبدیل شدن به دین، مشروط نبودن به فقر زوجه و یک طرفه بودن آن.هنگامی زن می تواند از نفقه برخوردار شود که در عقد دائم و یا موقتیای که نفقه در آن شرط شده، قرار گیرد و از شوهر خود تمکین نماید. این زن اگر در حال شیردهی و یا عده طلاق رجعی باشد، و یا اگر صاحب حمل بوده و در عده طلاق بائن و فسخ نکاح به سر برد، باز هم مستحق دریافت نفقه است.وضعیت نفقه زوجه پس از انحلال نکاح، مسئله ای است که امروزه مورد توجه حقوقدانان واقع شده است.
خلاصه ماشینی:
برای مثال، در کشور ما زمانی که اصطلاحا دوران عقد نامیده میشود و هنوز زوجه در خانه پدر به سر برده و تمکین کامل از شوهر نمینماید و شوهر نیز از او این توقع را ندارد، نفقه زوجه به عهده پدرش میباشد (خویی، 1410ق، ص393) و زوج تنها گاهی به عنوان هدیه، پول یا وسایلی را به همسرش هبه میکند.
ارکان نفقه زوجه نفقهای که مرد باید به همسرش بپردازد شامل چه چیزهایی میشود؟ آیا برطرفنمودن احتیاجات ضروری زن کافی است یا مرد باید وسایل غیر ضروری، مانند عطر و لوازم آرایش را نیز برای همسرش فراهم آورد؟ در آیاتی از قرآن مجید، به تهیه خوراک و پوشاک و مسکن برای زنان به عنوان نفقه یاد شده است.
در آیه 233 سوره مبارکه «بقره»، خداوند میفرماید: «و بر آن کس که فرزند برای او متولد شده (پدر)، لازم است خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته [در مدت شیر دادن] بپردازد، [حتی اگر طلاق گرفته باشد]».
بعضی گفتهاند: عبارت «من حیث سکنتم»، یعنی: مسکن زوجه نباید دور از مسکن مرد باشد، حتی اگر آنقدر منزل کوچک است که نمیتوان قسمتی از آن را به زن اختصاص داد، باید در نزدیکی منزل زوج برای او منزلی در نظر گرفت.
اما در مورد هزینه دارو و درمان، به نظر میرسد اگر خوراک و پوشاک برای ادامه زندگی لازم هستند و تهیه آنها بر مرد واجب میباشد، به طریق اولی هزینههای درمانی زن نیز، بهخصوص اگر مبتلا به بیماریهای قابل علاج باشد، جزء نفقه او قرار دارد.