چکیده:
حجاب به عنوان پدیده ای فطری و جهان شمول، در تمام جوامع و ادیان الهی به انحای مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. در دنیای پیشامدرن، نگرش خاصی نسبت به حجاب وجود نداشته و مسئله ای اجتماعی قلمداد نمی شده است؛ زیرا انسان ها بر اساس فطرتشان به آن عمل می کردند. اما در دنیای مدرن، پدیده هایی نظیر استعمار، جهانی شدن، ورود زنان به عرصه های عمومی در کشورهای اسلامی و همچنین حضور آشکار زنان محجبه در کشورهای غربی و... موجب گردیدند که حجاب موضوع محوری مجادله و مباحث اکثر روشن فکران غربی و اندیشمندان اسلامی شود. نظریات فمنیستی مدرن در صدد حذف حجاب به عنوان اصلی ترین نماد دینی و پدرسالارانه برآمدند. اما فمنیست های پست مدرن (مسلمان، سیاه و جهان سومی)، در ضمن انتقاد از فمنیست های اولیه، از یک سو، به اثرات و کارکردهای مثبت حجاب اعتراف نمودند و از سوی دیگر، مسئله حجاب را با توجه به مفاهیم پست مدرن (مانند سبک زندگی، هویت و شمایل گونگی) تحلیل کردند. از جانب دیگر، اندیشمندان اسلامی با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی جامعه اسلامی، تبیین بهینه ای از مسئله حجاب ارائه نموده اند تا بتوانند زنان را با حفظ حجاب به کمال واقعی خویش رهنمون سازند
خلاصه ماشینی:
تبیین واقعیت اجتماعی حجاب از منظرگاه فمنیستی (مدرن و پست مدرن) و آرای اندیشمندان اسلامی دکتر حبیب احمدی/علی روحانی/محسن زهری استاد دانشگاه شیراز/کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه شیراز/کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه شیراز چکیده حجاب به عنوان پدیدهای فطری و جهانشمول، در تمام جوامع و ادیان الهی به انحای مختلف مورد تأکید قرار گرفته است.
او با تمسک به معنای اصطلاحی حجاب در عرفان که نقطة مقابل کشف است و معنایی منفی دارد (یعنی همان هواها و هوسهای مادی که شخص را از دیدن نور خدایی محروم میکند)، چنین نتیجهگیری میکند: «به پایین آوردن یا تشبیه این مفهوم به یک تکه پارچه که توسط مردان بر زنان تحمیل شده تا در خیابانها از آن برای پوشاندن خود استفاده کنند، اگر نگوییم از معنی تهیکردن این مفهوم است، بهیقین میتوان گفت که تضعیف آن است، بهخصوص که میدانیم طبق آیة قرآن و بر اساس توضیح طبری، حجاب از طرف خداوند نازل شده تا دو مرد را از هم جدا کند.
(ترنر، 2003، ص118-120) دیدگاه اسلامی شهید مطهری به عنوان یکی از بزرگترین اندیشمندان اسلامی، در اثر گرانقدر مسئله حجاب، در بحث پیرامون ریشه اجتماعی پیدایش حجاب، نظریات وارد شده در این عرصه را نقل و بررسی کرده است.
این مقاله نیز برای تبیین واقعیت اجتماعی حجاب، ابتدا به بررسی نظریات فمنیستی اولیه (موج اول و دوم) و فمنیستهای پست مدرن (سیاه، مسلمان، و جهان سومی) پرداخت و سپس اندیشههای متفکران مسلمان و اندیشمندان اسلامی را مورد بازبینی قرار داد.