چکیده:
چگونگی جمع قرآن در شمار مسائلی است که میان پژوهشگران علوم قرآن همواره مطرح بوده است. برخی بر این باورند که قرآن، نخستین بار در زمان ابوبکر، توسط زیدبن ثابت تدوین شد. اما حتی از نوشتههای محققان اهلسنت و تصریحات آنان نیز به دست میآید که قرآن در عصر پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله به طور کامل نوشته شد. آن حضرت و عدهای از صحابه، از جمله کاتبان وحی، دارای قرآن کاملی بودند که در آن، آیات هر سوره به طور منظم مرتب شده بود. پس، تلاشی که زید به دستور ابوبکر پس از رحلت رسولالله صلیاللهعلیهوآله برای جمع قرآن انجام داد، تنها بازنگاری آیات بود؛ بدین صورت که آیات را از روی نوشتافزارهای مختلف جمع کرد و روی اوراق و برگهها نوشت.
خلاصه ماشینی:
"آنچه که به نظر قطعی میرسد این است که کل قرآن در زمان حیات پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله مکتوب و جمعآوری شده بود، و زید نیز به دستور ابوبکر به بازنویسی آیات قرآن اقدام کرد و توانست با شیوهای خاص آیات هر سوره را نوشته و گردآوری نماید، ولی کار وی در همین مرحله متوقف ماند و نتوانست به تدوین و قرار دادن قرآن میان دو جلد بپردازد.
اما آیا چنین جمعی سبب فضل و برتری است یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، باید گفت: این کار پیش از زید، توسط امام علی علیهالسلام و دیگران انجام شده بود 244 و حتی اجماع وجود دارد که در زمان پیامبر صلیاللهعلیهوآله گروهی از صحابه تمام قرآن را نوشته بودند.
247 اما اگر احتمال نخست، مراد باشد، یعنی کل قرآن به صورت پراکنده در دست مردم بود، به گونهای که هر مسلمانی بخشی از آیات را در اختیار داشت، از اینرو، قرآن کاملی در دسترس نبود و به همین سبب، زید برای اینکه این قرآن پراکنده بعد از مدتی از بین نرود و زایل نگردد، با روش خاصی به جمعآوری آیات پرداخته است؛ شواهد نشان میدهد که منظور از جمع زید، همین نوع است؛ چراکه برخی تصریح کردهاند قرآن در مکانهای مختلفی پراکنده بود، 248 و عدهای نیز به طور ضمنی با بیان اینکه قرآن در زمان پیامبر صلیاللهعلیهوآله در ورقهها و حافظههای مردم پراکنده بود، 249 و اگر جمع نمیشد خوف زایل و ضایع شدن وجود داشت، بر آن مهر تأیید نهادند."