چکیده:
کاربرد چارچوب نظری در پژوهشهای تاریخی از جمله راهکارهایی است که طی سالهای اخیر به عنوان یکی از شیوههای ارتقای سطح علمی مطالعات تاریخی پیشنهاد میشود. این در حالی است که زوایا و ابعاد این موضوع، که اساسا جزء اصول روش تحقیق در جامعهشناسی است، برای بسیاری از دانش پژوهان رشتۀ تاریخ، مبهم و ناشناخته است. بر این اساس، در این مقاله زوایا و ابعاد این موضوع، نظیر چرایی اقبال مورخان از نظریههای جامعه شناختی، چیستی چارچوب نظری، فواید کاربرد آن، محدودیتها و معضلات چارچوب نظری، راههای دستیابی به چارچوب نظری منطقی، بومیسازی چارچوب نظری، مبانی و ضوابط بومیسازی چارچوب نظری با رویکرد اسلامی و چگونگی ارائة مدل تحلیل دادهها بر اساس چارچوب نظری منتخب، مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"73 گرچه عبارتهای پژوهشگران در باره تعریف چارچوب نظری، متفاوت است، اما این تعریفها از نظر محتوا تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و روی هم رفته میتوان گفت که یک طرح یا چارچوب نظری در حوزة علوم اجتماعی، مجموعهای نظاممند از فرضیههای اطمینانبخش و کم و بیش تجربه شده و تعمیم یافته در زمینة رفتار اجتماعی خاص انسان است که پایه و پشتوانه تحلیلها و شکل استدلالهای محقق را در یک طرح پژوهشی تشکیل میدهد و در همان حال، پژوهشگر سعی میکند در خلال تحلیل دادههای خود، مصادیق جدیدی برای آن فرضیههای کلی ارائه کند.
121 در مجموع میتوان گفت که از دیدگاه صاحبنظران عرصة علوم اجتماعی، پژوهشگر در تعیین چارچوب نظری تحقیق خود، چهار گزینه پیش رو دارد: انتخاب یکی از نظریههای موجود به طور کامل و بدون هیچ گونه تصرف در اصول و آموزههای آن، اصلاح و تکمیل یک نظریه پس از انتخاب، تلفیق چند نظریه و در نهایت، ارائة نظریهای جدید براساس مطالعات تجربی یا بر اساس مبانی فرهنگی و سنتها و ارزشهای پذیرفته شده خود و به بوتة آزمایش گذاشتن آن برای اولین بار در حین پژوهش مورد نظر."