خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) دکتر اشراقی:برای این جانب مایهی بسی خوشوقتی است که بعد از نیم قرن دانشآموزی از محضر استادم جناب آقای دکتر محمد حسن گنجی،فرصتی به دست آمد که در محضر ایشان بنشینم و در باب مطلبی مربوط به کاربرد جغرافیا در تاریخ،که به همت گردانندگان مجلهی محترم کتاب ماه تاریخ و جغرافیا تشکیل یافته است،سخن بگویم: یکی نغز بازی کند روزگار که بنشاندت پیش آموزگار من در سال 1307 شمسی در شهر قزوین متولد شدم.
موضوع جغرافیا توصیف زمین یا سیمای طبیعی آن است که به شاخههای اقلیمشناسی،جغرافیای ریاضی،زیستی،سیاسی،گیاهی، اقیانوسشناسی،هواشناسی و مانند آن تقسیم شده و روزبهروز به شاخههای افزونتری تقسیم میشود و تمام این شعبهها اگر در تاریخ بشر مورد مطالعه قرار گیرد،وارد عرصهی جغرافیای تاریخی میشود.
بابر،نوه تیمور که امپراتوری بزرگ گورکانی را هندوستان به وجود آورد،زبان فارسی را زبان رسمی و ادبی هندوستان اعلام نمود و از همین جا بود که خدمات هند به ادب و فرهنگ فارسی در شبه قاره هند آغاز شد و گسترش یافت و علوم و فنون و فرهنگ و هنرها و فلسفه ایرانی در هندوستان اوج گرفت و سبک هندی در تاریخ ادبیات ایران جای ویژهای پیدا کرد.
کتاب ماه:استاد گنجی،جغرافیادانان چقدر به دانش تاریخ محتاجند؟ دکتر گنجی:یکی از مشخصات مفاهیم جغرافیایی و پدیدههای مورد بحث در جغرافیا،تغییرپذیری مدام آنهاست،به این دلیل که در هرنوع پژوهش جغرافیایی، جان کلام سطح زمین به عنوان مسکن انسان است و نه رویکردی دیگر.
در این مبحث دانش تاریخ و جغرافیا به یاری یکدیگر نیازمندند در این زمینه نیز توضیح دهید؟ دکتر مجتهدزاده:در این مورد همین اندازه کفایت دارد که گفته شود مطالعهی این موارد و مباحث،در حقیقت مطالعهی احوال سیاسی مکان است از طریق دستهبندی کردن این حالات و تحولات براساس شمارش زمان."