خلاصه ماشینی:
"این 61 نفر با بیل‌های«اسپره‌دار»(بیل‌های بوک تیز و دارای جای پا)«چم- Cam » (مرغ)مرغزارهای پیرامون نهر در نزدیکی بند را به اندازه یک متر در نیم متر به صورت قالب‌های خشت می‌بریدند و به کنار محل بند حمل می‌کردند،در پایین دست نهر انحرافی، چند نفر در داخل آب می‌ایستادند و بقیه قطعات قالبی«چم»(مرغ)را در داخل آب در جلوی پای آنها قرار می‌دادند،تا کم‌کم دیواره بند بالا بیاید و آب بر نهر انحرافی سوار شده و از طریق آن به رودخانه«هل- Hal »(هرز) شود.
12در ضمن در کتاب ایرانیان گرجی نیز به این مراسم اشاره‌ای شده است22و بالاخره همانطور که اشاره شد دومین محلی که دارای جشن مفصل و بی‌مانندی در پایان لایروبی است و سومین محلی که در آن حکومت زنان یافت شده است«توچقاز»سامن ملایر است، که در اینجا به آن خواهیم پرداخت.
43» همانطور که اشاره شد«تاکنون بجز توچقاز در دو محل دیگر از ایران رسم حکومت زنان گزارش شده است هر سه مورد دارای شباهت‌های بسیار هستند و نشان می‌دهند که احیانا آخرین بازمانده‌های یک و یا چند جشن سراسری بوده‌اند.
سه محل(رئوس مثلث)که تاکنون رسم حکومت زنان در آن یافت شده است نقشه تقسیمات کشوری به تفکیک استان و شهرستان در سال 5531 (به تصویر صفحه مراجعه شود) اما جشن سربند توچقاز به طور ضمنی کارکرد اقتصادی و حقوقی نیز داشته و آن شاهد گرفتن در هر سال و تضمین حق استفاده و مالکیت آب این چشمه‌ها برای اراضی توچقاز بوده است،همچنان‌که در مورد مراسم برفه چال آب اسک لاریجان آمل نیز،آن مراسم،به طور ضمنی حق مالکیت بر مرتع اسکه و کش را هر ساله یادآوری و تکرار و تائید می‌کند."
کلید واژه های ماشینی:
آب
،
ملایر
،
لایروبی
،
توچقاز
،
جشن پایان لایروبی و حکومت
،
حکومت زنان در توچقاز سامن
،
پایان لایروبی و حکومت زنان
،
جشن پایان لایروبی و حکومت
،
توچقاز سامن ملایر
،
پایان لایروبی و حکومت زنان
(
, 
, 
)
