چکیده:
مطالعه و دقت در آداب جنگ در اسلام، این حقیقت را آشکار میکند که آنچه امروزه در نظام حقوق بینالمللی
مورد تأکید قرار گرفته، چهارده قرن بیشتر در متن تعالیم اسلام وجود داشته است. اهمیت این امر مخصوصا از این جهت
است که در آن روزگار نه نامی از حقوق بشردوستانه - قواعد مربوط به رعایت حقوق بشر در زمان جنگ - در میان
بود و نه محتوای آن مورد نظر.
با توجه به گستردگی این مقررات و مباحث مرتبط با آن، در این مقاله صرفا به برخی از آداب جنگ در اسلام یا
مظاهر تقوای جنگی و مقایسه آنها با قواعد حقوق بشر دوستانه امروز اشاره شدهاست.
خلاصه ماشینی:
"پیامبراکرم(ص) مسلمانان را به خوشرفتاری با اسیران سفارش میکردند :«استوصوا بالاساری خیرا»(ابواتله، 198؛ الناصری، 105؛ علی منصور، 334؛ زحیلی، آثارالحرب، 404؛ شفائی، 181؛ ابن هشام، 2/256) و رزمندگان اسلام نیز این مسایل را رعایت میکردند، تا جایی که برای آنهایی که لباس نداشتند، لباس تهیه مینمودند و غذای خود را به آنها میدادند و اگر دو نوع غذا میداشتند، غذای خوبتر و لذیذتر را به آنها میبخشیدند (شفائی، 182).
البته اهل تسنن فرقی میان اسارت در حین جنگ و پس از آن قائل نیستند و بر این عقیده هستند که حتی در زمان جنگ نیز اگر فردی اسیر شود، همچنان حق من و فداء و بردگی علاوه بر قتل، برای امام محفوظ است(همو، 85).
بنابراین، از دیدگاه حقوق بشردوستانه بینالمللی، حکم اسرای جنگی من یا فداء (آزادی بدون عوض یا با عوض) است که قرآن بر آن تصریح دارد و البته در شرایط صدر اسلام، بردگی نیز وجود داشت، اما اکنون که معاهدات چندگانه بینالمللی در منع بردگی وجود دارد و بردگی به عنوان جرم بین المللی شناخته شده است، حکم بردگی ساقط میشود.
در مورد قتل نیز باید گفت که تاریخ اسلامی جز در موارد بسیار استثنایی، این پدیده را برای اسیران جنگی مقدر نساخته(همان، 457) و حتی همین موارد بسیار اندک نیز نه به علت اسارت، بلکه به علت جرایم دیگری که به وقوع پیوسته است، میباشد و البته اگر اسارت پس از پایان جنگ باشد، دیگر قتل موضوعیتی ندارد و اگر در حین جنگ، اسارت رخ داده باشد، به نظر گروهی از فقها، مکانیسم فداء (آزادی با عوض) همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند."