چکیده:
بنابر مطالعات تاریخی،هستههای اصلی تمدنهای بشری در کنار منابع آبی شکل گرفتهاند.پژوهشگران به اتفاق معتقدند که بهرهبرداری از قنات ابتدا در ایران صورت گرفت و رد دورهی هخامنشی توسط ایرانیان به عمان،یمن و شاخ آفریقا نیز راه یافت.سپس مسلمانان آن را به اسپانیا بردند. مهمترین قناتهای ایران در استانهای کویری خراسان جنوبی،یزد،کرمان، مرکزی،فارس و نواحی کویری اصفهان قرار دارند.مقالهی حاضر به روش توصیفی به نقش عمدهی قنات بلده در رشد محصول زعفران پرداخته است و براساس این فرض که ارتباط معناداری بین احیای قناتها و رشد محصولات کشاورزی مناطق وجود دارد،به این نتیجه میرسد که اگر قنات بلده وجود نداشتند،منطقهی مورد مطالعه از رونق اقتصادی فعلی برخوردا نبود.
خلاصه ماشینی:
"جغرافیا و توسعه قنات بلده و نقش آن در توسعهی کشاورزی منطقه (نمونهی موردی،محصول زعفران شهرستان فردوس) زهرا جلیلی پروانه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس مهدی رمضانزاده لسبونی کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه تهران چکیده بنابر مطالعات تاریخی،هستههای اصلی تمدنهای بشری در کنار منابع آبی شکل گرفتهاند.
مقالهی حاضر به روش توصیفی به نقش عمدهی قنات بلده در رشد محصول زعفران پرداخته است و براساس این فرض که ارتباط معناداری بین احیای قناتها و رشد محصولات کشاورزی مناطق وجود دارد،به این نتیجه میرسد که اگر قنات بلده وجود نداشتند،منطقهی مورد مطالعه از رونق اقتصادی فعلی برخوردا نبود.
جنوب خراسان که در حاشیهی کویر قرار گرفته،از نظر اقلیمی جزو نواحی خشک ایران به حساب میآید و چون میزان بارندگی سالانهی آن حدود 001 میلیمتر بیشتر نیست و کشاورزی دیم در آن امکان ندارد،به ناچار اهالی شهرهای جنوب خراسان برای کشت و زرع به آبهای زیر زمینی توسل جسته و به حفر قنات اقدام کردهاند.
در منطقهی مذکور، توسط قنات بلده محصول زعفران سالی سه یا چهار بار آبیاری میشود و این شیوه آبیاری نقش عمدهای در حفظ و بالندگی محصول دارد.
در دورهی خواب یا استراحت گیاه (تابستان)،بارندگی یا آبیاری برای آن مضر است بنابراین کشت و کار آن در مناطق گیلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نیست،اراضی آفتابگیر و بدون درخت که ضمنا در معرض بادهای سرد نیز نیاشند،برای رشد زعفران مناسب هستند.
از آنجا که زعفران یکی از محصولات خاص مناطق کویری و کم آب است،کشت آن از قدیم در جنوب خراسان متداول بوده است و یکی از منابع درامد کشاورزان این مناطق محسوب میشود."