چکیده:
معجزه و نبوت رابطه ناگسستنی با هم دارند. متکلمان اسلامی اثبات نبوت را مبتنی بر آوردن معجزه از سوی مدعی پیامبری میدانند. از سوی دیگر، منتقدان از زوایای مختلف معجزه را به چالش کشیدهاند. برخی از این اشکالها به اصل امکان معجزه بر میگردد و مدعیاند معجزه به لحاظ عقلی ممتنع است. یکی دیگر از این اشکالها ادعای ناسازگاری معجزه با قانون علیت و سببیت است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته شده است، طرح نظریه معتزله در باب معجزه و نقد و بررسی اشکال ناسازگاری معجزه با قانون علیت و سببیت بر اساس مبانی معتزله است. مقاله حاضر میکوشد نشان دهد معتزله چگونه میتوانند بر اساس مبانی خویش در باب علل طبیعی به اشکال ناسازگاری معجزه با قانون علیت جواب دهند.
Prophethood and miracle have an inseparable relation. Muslim theologians hold that the authenticity of a prophet depends on performing a miracle. Critics، however، have challenged prophetic miracles from different angles. Some objections concern the very possibility of miracle intellectually regarding it impracticable. Another objection focuses on the inconsistency of miracles with the law of causation which is directed to all who believe in both Prophethood and miracles. In what presented here، the author has proposed and examined the latter objection according to the Mu’tazilite principles. This paper goes to show how the Mu’tazilites can solve the miracle-causation inconsistency according to their principles.
خلاصه ماشینی:
"همو در جایی دیگر با تحلیل ویژگیهای ضروری در کاربرد اصطلاحی معجزه چنین مینویسد: «معجزه در کاربرد اصطلاحی به فعلی گفته میشود که به صورت مستقیم فعل خدا و یا به منزله فعل خدا باشد؛ ناقض عادت کسانی باشد که معجزه برای آنها آمده است؛ بندهها از آوردن مانند آن در جنس و یا وصفش عاجز باشند؛ اختصاص به مدعی نبوت داشته باشد و بر طریق تصدیق آن مدعی باشد» (معتزلی، بیتا، 15: 199).
2 شرایط معجزه معتزله برای اینکه معجزه به هدفش که همان کشف صدق نبی است، برسد، شروطی را برای آن بیان کردهاند که در صورت فقدان یکی از این شرایط دلالت معجزه بر صدق مدعی پیامبری ناتمام است و در نتیجه راستآزمایی مدعای شخص که خود را پیامبر میداند غیر ممکن میشود.
اما مسئله معجزه متفاوت است، برای اینکه در اینجا مواضعه قبلی وجود ندارد، بلکه خود معجزه به منزله مواضعه و جاری مجرای آن قرار داده میشود و در چنین فرضی علم به صدق تحقق پیدا نمیکند مگر اینکه معجزه عادت را نقض و خرق کند (همو، بیتا، 15: 202).
راه حل اشکال ناسازگاری معجزه با قانون علیت با توجه به آنچه بیان شد می توان پاسخ اشکال را بر اساس دیدگاه معتزله این چنین بیان کرد: معتزله در عین پذیرش قانون علیت و سببیت و اینکه فعل بدون فاعل ممکن نیست و به عبارت دیگر در عین پذیرش اصل پیشینی ضرورت وجود علت، در مورد علل طبیعی معتقدند که علیت آنها جعلی است و اقتضای ذات آنها نیست، به گونهای که اگر این علیت از آنها گرفته شود ذات شیء از بین برود."