چکیده:
جنگهای صلیبی فصل مهمی از حیات شرق و غرب و تصادم اسلام و مسیحیت به
شمار میرود (اعم از اینکه آن را با هر دو مذهب مرتبط بدانیم یا فقط این پدیده را در
ارتباط با دو تمدن شرق و غرب تلقی کنیم). جنگهای صلیبی، نه به عنوان اولین تجربه
استعماری غرب در خارج از مرزهای خود، که در ادامه سیاستهای توسعهطلبانه حاکمان
مغرب زمین برپاشد. این جنگها از آن رو که عامل بیداری اروپا بود و آن دیار را از
سیاهی و توحش به بستر تمدن کشانید، بنا به قول برناردلویس، اولین حرکت ابتکاری غرب
در جهت گسترش سلطه خود بود. درباره تاثیر جنگهای صلیبی در مغربزمین، آثار بسیار
از سوی غربیها و حتی مسلمانان در عصر جدید به رشته تحریر در آمده، اما آنچه کمتر
راجع به آن نوشته شده است، آثار این جنگ طولانی در سرزمینهای اسلامی، بهخصوص
صفحات شرقی مدیترانه است که نویسنده در این مقاله به آن نظر خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
"درباره تاثیر جنگهای صلیبی در مغربزمین، آثار بسیار از سوی غربیها و حتی مسلمانان در عصر جدید به رشته تحریر در آمده، اما آنچه کمتر راجع به آن نوشته شده است، آثار این جنگ طولانی در سرزمینهای اسلامی، بهخصوص صفحات شرقی مدیترانه است که نویسنده در این مقاله به آن نظر خواهد داشت.
پیش از پرداختن به بحث اصلی یعنی بررسی آثار جنگها در جهان اسلام، اشاره به دو نکته، ضروری به نظر میرسد: الف) ضعف تاریخنگاری مسلمانان در بیان علت این امر که از طریق مطالعه متون تاریخنگاری جنگ صلیب در دو حوزه اسلام و مسیحیت آشکار میشود، برخی همچون «گابریل» به حس برتریجویی مسلمین نسبت به غرب اشاره میکنند (Gabriel, 98) اما دلیل عمده دیگر آن، بیتوجهی مسلمین بهتاریخنگاری موضوعی و بهویژه اوضاع آشفته آن روزگار جهان اسلام است.
اگر چه فاطمیها با مسیحیان مکاتبه داشتهاند، اما در جنگاولصلیبی که مهمترین و پردامنهترین آن جنگهاست، فاطمیها بیشترین فداکاری را از خود نشان دادهاند و این حقیقتی است که مورخان مسیحی معاصر جنگهای صلیبی مانند «ویلیام صوری» و «فوچه دوچارتر» نیز در کتاب خود به آن اشاره کردهاند.
17 پیمان دوستی میان مسیحیان صلیبی و فاطمیان، از سویمصادر اهل سنت ـ که فاطمیان را دشمن اول خود میدانستند و قصد بدنام کردن آنها را داشتند و نیز منابع لاتینی معاصر اشاره شده است.
این در حالی بود که حتی زنان مسیحی ازغرب به کمک مردان خود میآمدند و دوشادوش آنها میجنگیدند، اما بیشتر مسلمانان از جنگ فرار کردند و به جای برگرفتن سلاح برای مبارزه با دشمن، زبان به دعا گشوده بودند."