چکیده:
نگاهی گذرا به حقوق قراردادهای بینالمللی از دیدگاه اسلام، مورد اهتمام این پژوهش است. در نظام حقوقی اسلام، قراردادهای بینالمللی به مثابه تامینکننده اعتماد متقابل بینالمللی، از اهمیت والایی برخوردار است. نقض قرارداد بدون مجوز شرعی و قانونی، از گناهان کبیره به شمار میرود و پایداری بر ایفای تعهدات نشانه ایمان و تقواست. دلایل نقلی و سیره عملی پیشوایان دین، بیانگر این حقیقت است. گستره قراردادهای بینالمللی (عام و خاص) در اسلام به گونهای ترسیم گردیده که همه روابط قراردادی کشور اسلامی را پوشش میدهد. شرایط عمومی قراردادهای بینالمللی به دو دسته شکلی و ماهوی تقسیم میگردد. ساختار، صراحت و کتبی بودن جزء شرایط شکلی است که منوط به توافق اطراف قرارداد میباشد. اهلیت، مشروعیت و قصد (اراده) از شرایط ماهوی قراردادهای بینالمللی به شمار میرود. اجبار، اشتباه، تجاوز از صلاحیت، تطمیع نماینده و توسل به اقدامات متقلبانه (تدلیس) از عوامل مخدوشکننده قصد و اراده و موجب بطلان قرارداد است.
خلاصه ماشینی:
"با این نگرش، قرارداد بینالمللی به توافقی گفته میشود که میان تابعان حقوق بینالملل در موضوع یا موضوعات خاص به منظور تأمین آثار حقوقی معین منعقد میگردد، مشروط به اینکه مفاد قرارداد با احکام شریعت در تعارض نباشد.
ب. اشتباه در حکم: این نوع اشتباه در حقوق اسلامی فاقد اعتبار است؛ زیرا قراردادی که در اثر توافق و رضایت منعقد شود، آثار حقوقی موردنظر بر آن مترتب میگردد؛ چراکه قصد و اراده در اصل ایجاد عقد نقش دارد، اما در تحقق آثار آن نقشی ندارد، بلکه شارع مقدس آثار معینه را بر آن مترتب میکند.
31 در این سوره ـ به دلیل همین موقعیت خاص ـ برخی مفاهیم بنیادین مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله اصل وفای به عهد و احترام به قراردادها در زندگی اجتماعی (داخلی و بینالمللی) که در نخستین آیه به آن اشاره شده است.
در نامه امام علی علیهالسلام به مالک اشتر فرماندار مصر، میتوان دیدگاه اسلام را نسبت به جایگاه قرادادها و لزوم وفای به تعهدات و میزان ارزش حقوقی آن، به طور کامل و شفاف ملاحظه کرد: اگر پیمانی بین تو و دشمن منعقد گردید، یا در پناه خود او را امان دادی، به عهد خویش وفادار باش، و بر آنچه بر عهده گرفتی امانتدار باش، و جان خود را سپر پیمان خود گردان؛ زیرا هیچیک از واجبات الهی همانند وفای به عهد نیست که همه مردم جهان با همه اختلافاتی که در افکار و تمایلات دارند، در آن اتفاق نظر داشته باشند."