چکیده:
آموزش قرآن،به موجب آیات و روایات عدیده از اهمیت بسزایی برخوردار است،از همین رو،مسلمانان از همهء مذاهب فقهی مختلف،به طرقی چون وقف،به آموزش قرآن و ترویج باورهای قرآنی کمک نمودهاند. وقف قرآن و نیز وقف اموال برای قرآن در جهت آموزش،توزیع،چاپ آن و...جایز و مطلوب است.وقف خاص قرآن به شیوهء وقف به اولاد و...و وقف عام آنکه در بین مسلمنان وقوع خارجی زیادی دارد.از موجبات کمک به آموزش،تشکیل کتابخانههای مساجد و رواج باورهای دینی در خانوادهها و جوامع اسلامی است.وقف خاص قرآن،نشان از اهتمام مسلمانان به آموزش قرآن به فرزندانشان بوده که در روایات به شکل خاص مورد تشویق قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"در صدر اسلام،تعداد موقوفات بسیار نبود،ولی به تدریج با فتوحات اسلامی و گسترش سرزمینهای گوناگون و یا بهتر شدن وضع مسلمانان از نظر مالی،به همان میزان موقوفات آنها هم از جهت کمی و کیفی گسترش یافت،به طوری که زمان حکومت عباسیان،در کشورهای اسلامی آن روز،تقریبا مقداری از منابع عامه،از راه موقوفات و صدقات تأمین میشد،چنانکه موقوفات مدرسهء مستنصریه و نظامیهء بغداد،مسجد جامع دمشق و دیگر موارد شاهد این مدعا هستند؛زیرا بر اساس تصریح برخی از مورخان(ذهبی،8/64 و 7) نوشتهای شامل پنج جزوه در خصوص موقوفات مدرسهء مستنصریه دیده شده که اقلام زیادی را در بر داشته است و حدود پانصد نفر از جمله مدرسان و شاگردان ایشان از آن ارتزاق مینمودند.
(ابن الجوزی،403/61) در مورد وقف قرآن برای مساجد و آموزش و تلاوت آن نیز وضع همین گونه است؛ یعنی این امر همواره مورد اهتمام و توجه مسلمانان بوده است،به گونهای که مثلا در مراکش علاوه بر آنکه سلاطین و خلفاء،از جمله مهدی بن تومرت و مرتضی موحدی خود به استنساخ قرآن با دست خویش اقدام مینمودند،وقف قرآن بر مساجد خواه توسط سلاطین و خواه توسط عموم مردم رواج داشته است.
(الشربینی المحتاج،973/2؛سلیمان الجمل،683/3؛شهاب الدین القلیونی،71/3 و الشربینی،163/2 ق) بر اساس دیدگاه مذاهب فقهی اهل سنت در مورد جواز وقف قرآن،فروع و احکامی برای آن بیان شده است،چنانکه شخصی پرسیده است:در مساجد،قرآنها اضافی وجود دارد و تعدادی از آنها برای امانت در نظر گرفته شدهاند،آیا ما میتوانیم در این قرآنها تصرف کنیم،مثلا آنها را هدیه دهیم یا به مساجد دیگر شهرها بدهیم؟در پاسخ استفتاء مزبور گفته شده است:وقف قرآن برای قرائت و استفاده نمودن از آن است،چنانچه قرآن مدت طولانی بدون استفادهء قرائت باقی بماند و حصول اجر برای واقف آن متوقف شود، میتوان آن را برای استفاده به مسجد دیگر منتقل ساخت،هرچند که مسجد یاد شده در شهر یا کشور دیگری باشد."