چکیده:
در رهیافت مسلمانان، متن قرآن اصالت و حجیت خود را در گذر زمان اصلا از دست نداده، و هیچ گونه تحریفی در آن واقع نشده است و زمینههای موجود در روایات تاریخی که در ظاهر بر وقوع تحریف زیاده و نقصان دلالت دارند از حیث قواعد حدیثشناختی و مبانی شریعت نامعتبر بوده و به فرض انطباق با واقعیت،حمل بر انگیزههای فرقهای و داوریهای مغرضانه خواهد شد. در نگرش خاورشناسان نیز تفاوت در روشها و انگیزهها،دو دیدگاه موافق و مخالف با تحریف قرآن را رقم زده است که با تحلیل و تطبیق دیدگاههای دو طرف معلوم شد که مستندات مستشرقان معتقد به تحریف (اعم از زیاده، نقصان، جابجایی، اختلاف در قرائات) در ترازوی نقد تمام عیار، از اعتماد آنان به منابع نامعتبر و گزارشهای خلاف تاریخ در جهت القای شبهه و دودستگی در میان گروههای مسلمان حکایت دارد. در نقطه مقابل، مستشرقان معتقد به مصونیت قرآن از تحریف نیز، در فضای پاسخدهی به حس کنجکاوی و حقیقتجویانه خود، از یک سو، به فرآیندهای تاریخی شکلگیری و جمع قرآن دقت کافی نشان داده و در ضمن پرهیز از تهمت و نسبتهای نادرست، هم به شیوه نتیجهگیری موافقان تحریف انتقاد کرده و هم خود دلایلی را در حفظ اصالت و قداست متن قرآن ارائه دادهاند.
خلاصه ماشینی:
رویکرد مسلمانان به مسئله تحریف اندیشمندان مسلمان نیز از همان ابتدا تلاش خود را در دفـاع از حیثیـت و شـأن قدسـی قرآن و پاسخ مناسب به طرح های مخالفان به کار گرفته اند؛ هر چند در مقاطعی از تـاریخ بـه ویژه قرون اولیه ، به موفقیت هایی دست یافتند، اما در مواردی نیز به سبب اختلافات فرقـه ای و مذهبی (شیعه و سنی) و تفاوت در مبانی روش شناختی (اخباری و اصولی) برخی تردیـدها و شبهات را آگاهانه یـا ناآگاهانـه تقویـت بخشـیدند کـه در صـورت آگـاهی، مرتکـب گنـاهی نابخشودنی شده اند.
جلـد سـومی هـم بـه آن اضافه شد (مجله قرآن و مستشرقان ، ١/ ١٦٤)، ضمن تأکید بر مسائلی چـون عـدم اسـتقلال منبعی قرآن و نیز تأثیرپذیری آن از منابع یهود و مسیحیت (نولدکه ، تاریخ القـرآن ، ٢٠٠٢: ١/ ٧ـ٩، ١٦) و کامل نشدن تدوین قرآن در زمـان پیـامبر و بلکـه تکمیـل آن در زمان هـای بعدی (همان ، ١/ ٦؛ ٢٤٠/٢)، انگاره و پندار تحریف را بیشتر در قالب حذف و زیادت سـوره ها در مصاحف و اختلاف قرائات بررسی کرده است ؛ مثلا در مـورد مصـحف ابوموسـی اشـعری گفته است : «ما از نسخه ابو موسی چیزی نمیدانیم جز همین مواردی که در اتقـان سـیوطی آمده و اینکه او سوره هایی را از نسخه أبی به قرآنش ضمیمه کرد و روایـاتی کـه از وجـود دو آیه که فقط در مصحف او آمده ، سخن میگویند» (همان ، ٢/ ٢٦١).