چکیده:
درک صحیح و تبیین دقیق روابط علی و معلولی میان پدیدهها آرزوی متفکران هرعصر و زمان است.ظهور پارادایمها این امکان را فراهم میکند تا تلاش آنها منسجم و دستیابی به اهداف سهل و الوصول شود.پارادایمها با داشتن موضوع و روش تحقیق روشن و قدرت تبیین بالا هدایتگر خیل کثیری از دانشمندانی است که در زمینه پژوهشی مشغول هستند.پاردایمهای مبتنی بر تجربهگرایی،مطالعات تطبیقی،تاریخی،استدلالهای عقلی صرف،به دلیل تکیه بر حس و عقل بشر در هدایت محققان به خصوص در تبیین پدیدههای اجتماعی و دستیابی به تئوریهای مستحکم ناتوان بودهاند.آموزههای گسترده توسعه انسانی-اجتماعی قرآن که ریشه در علم بیپایان الهی دارد و مبتنی بر حق میباشد و در این تحقیق به عنوان یک پارادایم بیبدیل مطرح شده میتواند نواقص دانش بشری در ارائه تئوریهای کلان و متقن در تحلیل پدیدههای اجتماعی را برطرف کند.
خلاصه ماشینی:
"اما آنچه مسلم است نه پارادایم مبتنی بر عقل عملی و استدلالهای عقلی و نه دانش تجربی و مطالعات تاریخی- تطبیقی،هیچکدام نتوانسته در شناخت انسان و جامعه انسانی آنگونه که حق شناخته شده است،نائل آیند و به طریق اولی در تعیین سعادت و راههای رسیدن به آن ناکارآمدتر خواهند بود، تجربه تاریخی،ظهور و سقوط ایسمهای گوناگون که برگرفته از این سه روش شناخت فوق بوده،ناکامی بشر در شناخت پدیدههای اجتماعی و رساندن جوامع به سعادت و کمال مطلوب را به نمایش میگذارد و پایان خوشی را برای بشریت رقم نزده است.
روش شناخت مکتب جامعهشناسی قرآن ضمن اینکه به مشاهدههای حسی و استدلالهای عقلی عنایت ویژهای دارد و پیروان خود را به شناخت جهان آفرینش و سنتها و قوانین آن از طرق فوق راهنمایی میکند؛اما در کشف روابط پیچیده انسانی و زندگی اجتماعی و تبیین کمال انسان و جامعه،تجربه و استدلال عقلی را ناکارآمد میداند و کسانی را که با ظن و گمال خود و بدون تمسک به قرآن به ارائه طریق و طرحریزی نظام ارزشی و هنجارهای اجتماعی اقدام میکنند و به جوامع،هدف و راه نشان میدهند،به شدت مورد توبیخ قرار میدهد و یافتههایشان را افترا و دروغی بیش نمیداند؛میفرماید: و ما ظن الذین یفترون علی الله الکذب یوم القیامه إن الله لذو فضل علی الناس و لکن أکثرهم لا یشکرون (یونس،آیه 06) و کسانی که بر خدا دروغ میبندند روز رستاخیز چه گمان دارند در حقیقت خدا بر مردم دارای بخشش است؛ولی بیشترشان سپاسگزاری نمیکنند و نتیجه این افتراء را در آیه 71 همین سوره اینگونه معرفی مینماید: فمن أظلم ممن افتری علی الله کذبا أو کذب بآیاته إنه لا یفلح المجرمون (یونس،آیه 71) پس کیست ستمکارتر از آن کس که دروغی بر خدای بندد یا یات او را تکذیب کند به راستی مجرمان رستگار نمیشوند."