چکیده:
مقاله«تشیع و قرآن»در جلد چهارم دایرة المعارف قرآن لایدن به قلم میخائیل براشر، استاد یهودی دانشگاه اورشیلم نوشته شده است.وی در این مقاله،شیعه را متهم به عدم قبول مصحف عثمانی،اعتقاد به تحریف متن قرآن،داشتن قرآنی خاص خود و...میکند. تلاش بر این بوده است که بخش اصلی این مقاله که در آن به رویکرد شیعه به قرآن کریم و اصول و روشهای تفسیری آن پرداخته شده است ترجمه شده و آرای نویسنده در موارد مختلف مورد بررسی و نقد قرار گیرد.قبل از نقد این مقاله،ابتدا به معرفی اجمالی دایرة المعارف قرآن لایدن،خط مشی کلی آن،بررسی برخی مقالات مهم آن،جمعبندی نظرات مختلف درباره آن و نظر مولف در این زمینه پرداخته شده و تحلیل نویسنده نیز ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"(ان فیکم من یقاتل علی تاویل القرآن کما قاتلوا علی تنزیله و هو علی بن ابی طالب؛ عیاشی،تفسیر،ج 1،72؛شهرستانی،ملل،981؛و نگاه کنید گیمرت و مونوت،ج 1،ص 345(شماره 132 که منابع بیشتری در آنجا ذکر شده است؛نیز پوناوالا،تاویل اسماعیلیه، 01-902)این ایده که علی و(به طور غیر مستقیم)جانشینان او توسط خود پیامبر به عنوان مفسران قرآن معروفی شدهاند از احادیث دیگر از جمله حدیث معروف ثقلین نیز به دست میآید.
توضیحی که در منابع شیعی در مورد اختلاف بین دو قرائت از این حدیث ارائه شده است این است که زمانی که در که در تفاسیر سنی،سنت پیامبر به عنوان ابزاری برای تفسیر قرآن در نظر گرفته میشود(و بنابراین در پیوستگی با خود کتاب در نظر گرفته میشود) در احادیث شیعی،خانواده پیامبر[اهل بیت]همان نقش را بر عهده دارد:تنها به وسیله ائمه،جانشینان پیامبر،معانی ظاهری و باطنی متن قرآن برای مومنان مشخص میشود.
از آن جایی که صحیح نیست که[محمد]ما را به محافظت از چیزی فراخواند که نمیتوانیم آن را حفظ کنیم،مثل خانواده پیامبر و آنهایی که به ما دستور اطاعت از آنها داده شده است که در تمام ایام حضور دارند(طوسی،تبیان،ج 1، 4-3)فاصله از این[عقیده]تا ایجاد استعارهای که ائمه را به عنوان کتاب ناطق خدا(کتاب الله الناطق)در نظر میگیرند در واقع بسیار اندک است(ببینید:بورسی،مشارق،531؛ ایوب،قرآن ناظق،381،شماره 71،پوناوالا،تاویل اسماعیلیه،002) اختیار امام به عنوان مفسر قرآن به جز جدیث الثقلین در بسیاری از روایات تکرار شده است.
3-اینکه گفته شده است شیعه منکر ارزش مصحف عثمانی است،صحیح نیست چرا که اولا برخی علمای شیعه قائل به جمع قرآن در زمان خود پیامبر بودهاند و کار عثمانی را در حد توحید مصاحف تلقی کردهاند که باعث شده است مسلمین بر قرائت واحدی از قرآن جمع شوند و این اقدام عثمان نیز مورد انتقاد هیچ یک از مسلمانان واقع نشد."