چکیده:
نوشتار حاضر کنکاشی در تأثیرگذاریها و تأثیرپذیریهای متقابل ژئوپلیتیک و مذهب در نظام بین الملل است. در تحول دیدگاههای ژئوپلیتیک از کهنه به نو،آثار تأثیرگذاری مذهب را میتوان دید.بررسی این تحولات در توضیح رهیافتهای فکری و عملی سیاستگذاری بین المللی حائز اهمیت بسیاری است.در این عرصه حرکت احیاگرانهء مذهب به شکل سریع و قدرتمندی شکل گرفته است و میتوان آن را به عنوان روند سکولارزدایی نیز تعبیر نمود.نکتهء قابل بررسی این است که چگونه رهیافتهای مذهبی میتوانند مرزبندیهای وستفالیایی را تحت تأثیر قرار دهند و به این ترتیب فضای ژئوپلیتیک جهانی را دستخوش تغییر سازند.بنابراین به نظر میرسد واکاوی تعامل متقابل مذهب و ژئوپلیتیک میتواند رهگشای فهم چالشها و تهدیدهای جهانی و نحوهء مدیریت بحرانها باشد.
در این نوشتار به مذهب به عنوان متغیر موردی اما مؤثر در تحول نگرش ژئوپلیتیک آمریکا نیز اشاره میشود. بر این اساس نو محافظهکاران آمریکایی سرانجام در عرصهء سیاسی این کشور سلطه یافته و از طرف مسیحیان دست راستی نیز مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفتند.به علاوه دیدگاه مذهبی بوش رئیسجمهور آمریکا نیز به عنوان متغیر مؤثر در اینباره نقشآفرینی نموده است.
خلاصه ماشینی:
"رقابت درونی گروههای مسیحی با یکدیگر و هم میان پیروان ادیان گوناگون مانند اسلام و مسیحیت بهطور جدی در عرصهء جهانی مطرح بود؛بااینوجود پس از پیمان صلح وستفالیا در سال 1648 و شکلگیری شمار بیشتری از کشورهای سکولار به ویژه در اروپای غربی و نیز مطرح شدن جدیتر پدیدهء استعمار در جهان،اهمیت بین المللی و ژئوپلیتیک مذهب در سطح جهان کاهش یافت.
مطالعهء موردی مذهب و نگرش ژئوپلیتیک آمریکا پس از 11 سپتامبر دامنهء تأثیر ایدههای مذهبی در ایالات متحده آمریکا باور کردنی نیست زیرا آمریکاییها سالیان درازی است که با سکولاریسم به عنوان اندیشهء حاکم بر سیاست و مذهب خو گرفتهاند؛البته شباهت روشنی بین این جریان در آمریکا و احزاب سیاسی اروپایی در کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و سوئد وجود دارد.
نتیجهگیری امروزه در عرصهء ژئوپلیتیک ملت-کشورها هنوز بازیگر مؤثری هستند و طیف اقتدار خود را در بسیاری جهات گسترش میدهند اما در همین حال بازیگران مذهبی هم در عرصهء دولتی و هم غیر دولتی صلاحیتهای خود را در اطراف و اکناف جهان گسترش میدهند؛بنابراین لازم است به این بازیگران به عنوان بدیلهای دولت و تحولاتی را که حوزهء ژئوپلیتیک و روابط بین الملل را تغییر میدهند،توجه نمود.
با توجه به رشد فزایندهء نقش مذهب در نظام بین الملل لازم است برای نیل به تحلیل ثمربخشتر عرصههای ژئوپلیتیک به این پدیده به عنوان یکی از کانونهای مؤثر در روابط بین الملل توجه شود و از زوایای گوناگون تأثیرپذیریها و تأثیرگذاریهای متقابل آن را مورد مطالعه قرار داد."