چکیده:
که اصولا سیاست منطقهای آمریکا نسبت به ایران(همه چیز بدون ایران)،توانسته است یکی از مهمترین عوامل تسهیلکننده سیاست انحصار انرژی روسیه در رابطه با مناطق مذکور باشد. کشورهای مناطق آسیای مرکزی و قفقاز دارای مقادیر قابل توجهی ذخایر نفت و گاز میباشند. از مشخصات ذخایر انرژی این کشورها علیرغم نزدیکی به بازارهای مصرف،این است که نفت وگاز استخراجی به راحتی قابل عرضه در مناطق تقاضا نیست.مسیر اصلی انتقال انرژی این مناطق در دوران شوروی از خاک روسیه میگذشت،اما پس از فروپاشی شوروی به دلیل مجاورت و دسترسی جغرافیایی ایران به این مناطق،اولین زمینههای رقابت ایران با روسیه در این حوزه فراهم آمد.با این همه و با وجود ظرفیتهای فراوان ایران در ترانزیت انرژی،این روسها هستند که همچنان در این عرصه یکهتازی میکنند.در این رابطه اساسا این سؤال مطرح میگردد که چه عاملی موجب شده است با وجود رقیبی قدرتمند همچون ایران(با وجود همه ظرفیتها)، روسیه همچنان یکهتاز عرصه ترانزیت انرژی در مناطق مذکور باشد؟نتایج پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی صورت پذیرفته است نشان میدهد
خلاصه ماشینی:
"در این رابطه میتوان جایگاه انرژی مناطق مذکور را درسیاست خارجی روسیه،به شرح ذیل عنوان نمود: -عرضهء انرژی و تملک دارایی جمهوریهای شوروی سابق توسط شرکتهای انرژی روسی،اهرمی برای محدود کردن حاکمیت ملی این جمهوریها و چفت کردن آنها به روسیه در راستای تغییر جهتگیریهای غربگرایانه آنهاست(دامن پاک،7831:41)؛ -روسیه با خرید گاز کشورهای این منطقه از یک سو از ایجاد رابطه مستقیم میان این کشورها با اروپا جلوگیری کرده،از سوی دیگر به حاکمیت انحصاری خود در خصوص صادرات انرژی به اروپا تداوم میبخشد.
نقش آمریکا در رقابت انرژی روسیه و ایران با وجود اینکه بسیاری از شرکتهای اروپایی و آمریکایی فعال در حوزه نفت و گاز،همانند بسیاری از مقامات کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز،معتقدند مسیر ایران برای ترانزیت انرژی از هرحیث مسیری کاملا متعادل است،اما تاکنون صرفا به دلیل فشارهای سیاسی که بیشتر از جانب آمریکا اعمال شده است،جمهوری اسلامی ایران نتوانسته است متناسب با امکانات و ظرفیتهای خود در این حوزه به ایفای نقش بپردازد(بالسینی،7831:77).
نتیجهگیری با وجود تمایل غرب به شکستن انحصار روسیه در عرصه انرژی و با وجود اینکه بسیاری از شرکتهای فعال در حوزه نفت و گاز همانند بسیاری از مقامات کشورهای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز معتقدند مسیر جنوبی ایران مسیری کاملا متعادل برای ترانزیت انرژی است، ایران این تنها رقیب بالقوه معارض در حوزه انتقال انرژی برای روسیه،صرفا به دلیل فشارهای سیاسی که بیشتر از جانب آمریکا اعمال میشود،تاکنون نتوانسته است متناسب با این امکانات به ایفای نقش منطقهای خود بپردازد."